درباره این دوره
بی‌تردید، کتاب گرانسنگ نهج البلاغه جایگاهی والا در سنت اسلامی، به‌ویژه در مکتب شیعه امامیه دارد و در قرن اخیر بیش از پیش مورد توجه اندیشمندان و پژوهشگران از طیف‌های مختلف فکری و عقیدتی قرار گرفته است. این کتاب نه‌تنها محور بررسی‌های علمی قرار گرفته، بلکه کلاس‌های آموزشی متعددی نیز در حوزه‌های علمیه به شرح و تفسیر محتوای آن اختصاص یافته است.
در این درس، استاد می‌کوشد تاریخچه و سرگذشت نهج البلاغه را تبیین کند و علاقه‌مندان را با مسیر پر فراز و نشیب این اثر ارزشمند آشنا سازد. مباحثی چون: نهج البلاغه چیست و چه جایگاهی دارد؟ مؤلف آن کیست؟ از چه زمانی مورد توجه قرار گرفت؟ مهمترین شروح آن کدام‌اند؟ کدام عالمان بر این کتاب کار کرده‌اند؟ نسخه‌های خطی آن چگونه‌اند و چه نسخه‌هایی تاکنون به چاپ رسیده‌اند؟ از جمله موضوعاتی هستند که در این سلسله مباحث به آنها پرداخته شده و به یاری خداوند، این پژوهش‌ها ادامه خواهد یافت و تکمیل خواهد شد.
نظرات (0)
🔸 چرا نهج البلاغه؟
🔹 حکایت آشنایی استاد مطهری (ره) با نهج البلاغه
🔸نهج البلاغه و جامعه امروز ما
🔹 توجه به بُعد تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه
🔸 چرا نهج البلاغه؟
🔹 حکایت آشنایی استاد مطهری (ره) با نهج البلاغه
🔸نهج البلاغه و جامعه امروز ما
🔹 توجه به بُعد تربیتی و اخلاقی نهج البلاغه
🔸 نهج البلاغه میراث جاودانه امیرالمؤمنین (ع)
🔹 ویژگی منحصر بفرد شخصیت امیرالمؤمنین (ع)
🔸تربیت معنوی در دامان پیامبر (ص)
🔹 پیرامون «کنت اذا سألت أعطیت...»
🔸 «سلونی قبل أن تفقدونی»
🔹 حکایت بیاضی از رسوایی ابن جوزی بر فراز منبر
🔸حدیث أربعمائة و اعتبار آن از دیدگاه علامه مجلسی (ره)
🔸 نهج البلاغه میراث جاودانه امیرالمؤمنین (ع)
🔹 ویژگی منحصر بفرد شخصیت امیرالمؤمنین (ع)
🔸تربیت معنوی در دامان پیامبر (ص)
🔹 پیرامون «کنت اذا سألت أعطیت...»
🔸 «سلونی قبل أن تفقدونی»
🔹 حکایت بیاضی از رسوایی ابن جوزی بر فراز منبر
🔸حدیث أربعمائة و اعتبار آن از دیدگاه علامه مجلسی (ره)
🔸 امتیازات ویژه امیرالمؤمنین (ع) درباب علم آموزی از پیامبر(ص)
🔹 تأملی در عبارت ابن حزم در «الإحکام فی اصول الأحکام»
🔸معرفی «نهج البلاغة عبرَ القرون» محقق طباطبایی (ره)
🔹 تفاوت فضای مدینه و کوفه از دیدگاه ابن ابی الحدید
🔸 علم الکتاب و امیرالمؤمنین علیه السلام
🔹 سخن عجیب ابن حزم اندلسی در قیاس علم علی (ع) و علم شیخین
🔸 حدیث قابل توجهی از پیامبر(ص) درباره منزلت علی (ع)
🔹 امیرالمؤمنین (ع) و علم غیب
🔸واکاوی موضوع علم امام معصوم
🔹 دیدگاه صالحی نجف آبادی درباره علم غیب امام
🔸 نوبخت و پیشگویی خلافت منصور
🔹 امیرالمؤمنین (ع) پاسخ می دهد
🔸سخن ابن ابی الحدید در مقدمه شرح نهج البلاغه
🔹شخصیت شریف رضی
🔸شرافت نسب شریف رضی
🔹ناصر اطروش جدّ مادری شریف رضی
🔸اساتید و شاگردان شریف رضی
🔹نبوغ شریف رضی و جایگاه ادبی ویژه او
🔸نکته ای از محقق طباطبایی (ره)
🔸کتابشناسی شریف رضی
🔹جایگاه آثار قرآنی شریف رضی
🔸شریف رضی و ابواسحاق صابی
🔹زمانه شریف رضی
🔸حکایت ابوحامد اسفرائنی و فخرالملک وزیر بهاء الدوله
🔸مناعت طبع شریف رضی
🔹«دارالعلم» از اولین مدارس جهان اسلام
🔸گورگیس عواد و خزائن الکتب القدیمة
🔹زیدی و معتزلی بودن شریف رضی؟!
🔸ردیّه علامه جعفر مرتضی (ره) و آیت الله سبحانی (دام ظلّه)
🔸انگیزه و داستان تألیف نهج البلاغه
🔹کتاب «خصائص الائمة» شریف رضی
🔸شریف رضی و اتهام به واقفی بودن
🔹«واقفیه» و «قطعیه» در(مقباس الهدایة) مرحوم مامقانی
🔸نسخه‌های کتاب خصائص و تاریخ نشر کتاب
🔹یادی از آیت الله شیخ محمد غروی قزوینی(ره)
🔸قبل از نهج البلاغه چه داشته‌ایم؟
🔹تاریخچه‌ای از کتابت خطبه‌ها در قرن اول
🔸تدوین کنندگان پیش از نهج البلاغه
🔹شیفتگی جاحظ نسبت به سخنان قصار حضرت
🔸حارث همدانی پیشگام در کتابت خطبه‌ها
🔹حسن بصری شخصیت جنجالی زمانه‌اش
🔸تدوین کنندگان خطبه‌ها در قرن دوم و سوم هجری
🔸مروری کوتاه بر تدوین کنندگان سخنان حضرت
🔹جایگاه ویژه کتاب (مأة کلمة) جاحظ
🔸شخصیت خاص جاحظ و کتاب (العثمانیه) او
🔹«موقف الشیعة من هجمات الخصوم» محقق طباطبایی
🔸مقایسه‌ای از نقل کلام خلفاء در (الاعجاز والایجاز) ثعالبی
🔹توجهی به میراث مکتوب زیدیه
🔸حاکم جِشُمی و (جلاء الابَصار) او
🔹ابن دُرَید اَزدی دیگر گردآورنده کلمات قصار
🔸مهمترین شروح «مأئة کلمة» جاحظ
🔹شرح ابن طیفور صاحب «بلاغات النساء» بر صد کلمه
🔸منبعی کهن برای خطبه فدکیه
🔹«منهاج العارفین» ابن میثم بحرانی
🔸شخصیت ویژه قاضی نعمان مغربی
🔹درنگی در فقه اسماعیلیه
🔸«کتاب التوحید» قاضی نعمان
🔹«دُستور معالم الحِکَم» قاضی قُضاعی مصری
🔸«غرر الحکم» آمِدی
🔹«نثر اللآلي» طبرسی صاحب مجمع البیان
🔸«عیون الحِکَم والمواعظ» ابن شرفیه واسطی
🔹رشید الدین وطواط ادیب وشاعر بلخی قرن ششم
🔸«مطلوب کلّ طالب من کلام علی بن أبي طالب»
🔹نهج البلاغه گرانمایه‌ترین میراث ادبی شیعه
🔸حفّاظ نهج البلاغة
🔹تأثیر سخنان حضرت بر شعر فارسی
🔸«الحِکَم المنثورة» ابن ابی الحدید معتزلی
🔹پدر و پسری که در خراسان قرن پنجم و ششم نهج البلاغة را ترویج کردند
🔸اقبال به نهج البلاغه از همان عصر تدوین آن
🔹«نهج البلاغه» اسمی است با مسمّی
🔸خاندان فصاحت و بلاغت در سخن
🔹سجع در سخن، ممدوح یا مذموم؟
🔸سخنی که شایسته سجده است!
🔹تأیید علامه طباطبایی (ره) به روایت آیت الله جوادی آملی
🔸مقایسه قلقشندی حکمتی از امام را با سروده‌ای از شاعری عرب
🔹خطبای نامی عرب که وامدار حضرت اند
🔸گزارش زمانۀ تألیف نهج البلاغة
🔹میزان توجه به نهج البلاغة
🔸بررسی کتاب‌های رقیب نهج البلاغة در تعداد نسخ
🔹نسخه‌شناسی نهج البلاغة توسط محقق طباطبائی
🔸گزارشی از برخی نسخ کهن نهج البلاغة
🔸دنبالۀ بحث نسخ خطی نهج البلاغة
🔹کتابخانه سلطنتی ایران
🔸آیا دستخطی از شریف رضی بر جای مانده است؟
🔹بررسی گزارش‌ها از نسخه نهج البلاغة به خط شریف رضی
🔸تاریخ چاپ کتاب در ایران و اولین چاپ نهج البلاغة
🔹تکملۀ گزارش محقق طباطبائی از مخطوطات و نشر نهج البلاغة
🔸ختم سخن با یادی از محقق طباطبائی و تلاش ایشان در نگارش تاریخ نهج البلاغة
🔸دو ملاحظه
🔹اشاره‌ای به برخی از تصحیحات کنونی متن نهج البلاغه
🔸ترجمه‌های نهج البلاغه
🔹#تبویب و ساختار کتاب
🔸بخشی کوتاه در غریب الحدیث از #شریف_رضی
🔹گونه تألیفی «غریب الحدیث» در #فرهنگ_اسلامی
🔸«تطوّر زبان» موضوعی مهم و قابل تأمل
🔹استدراک #شریف_رضی بر نهج البلاغه
🔸نسبت #نهج_البلاغه با مجموعه سخنان حضرت (کمیت نهج البلاغه)
🔹ادعای #ابن_ابی_الحدید مبنی بر حصول تقطیع در خطبه ۱۰۶
🔸گزارش وقایع نگاران از کمیت خطبه‌های حضرت
🔹#یعقوبی و کتاب «#مشاکلة_الناس_لزمانهم»
🔸 منابع در دسترس #شریف_رضی (کتابخانه های شخصی و عمومی)
🔹گزارش #یاقوت_حموی از کتابخانه کم نظیر شاپور بن اردشیر
🔸اهمیت تاریخی منطقه «کرخ بغداد»
🔹اقدام #سلاجقه به نابود کردن کتابخانه های شیعه
🔸کتاب «#طقوس_الشیعة» #علامه_شیخ_محمدرضا_جعفری (ره)
🔹مقاله « مدرسه سنیان در برابر دارالعلم شیعیان»
🔸وعده حق تعالی به نصرت مذهب #ابوحنیفه به نقل از تاریخ کمبریج باسورث
🔸مروری اجمالی بر مطالب مطرح شده
🔹منابع عام شریف رضی برای تدوین نهج البلاغه
🔸گورگیس عوّاد و کتاب (خزائن الکتب القدیمة فی العراق)
🔹کتابسوزی های مهم در بغداد پایتخت خلافت عباسی
🔸گزارش گورگیس عوّاد از (دارالعلم) شریف رضی
🔹تاریخ تألیف کتاب نهج البلاغه
🔸کتاب (خصائص الائمة) و سرآغازی برای تدوین نهج البلاغه
🔹تأثیر مستقیم عوامل سیاسی و اجتماعی در تولید یک اثر علمی
🔸یادی از مرحوم دکتر جلیل تجلیل استاد فقید زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
🔹نسبت بین میراث واقعی علوی و میراث بر جای مانده از آن حضرت
🔸منابع خاصّ شریف رضی در تدوین نهج البلاغه
🔹حکایتی جالب توجه از ابن ندیم در کتاب (الفهرست)
🔸شرح حال کوتاهی از سیّد عبدالزهراء حسینی خطیب (ره)
🔹نقل قولی از آیت الله کاشف الغطاء (ره) در (المراجعات الریحانیة)
🔸کتاب (مصادر نهج البلاغه و اسانیده)
🔹کتاب جدید الانتشار (کلمات سیّد العرب) و اهمیت آن
🔸 دنباله سخن در «منابع نهج البلاغه»
🔹ابواحمد عسکری (م ۳۸۲) فقیه و ادیب اهوازی تبار مقیم بغداد
🔸استاد سنّی مذهب شیخ صدوق (ره) که خطبه شقشقیه را برای شاگردش شرح می دهد
🔹 کتاب (المَصون فی الأدب)
🔸«سلسلة التراث العربي» اهتمامی ستودنی در کویت به نشر آثار علمی و فرهنگی
🔹«منابع ادبی» در اولویت رده بندی منابع خاص نهج البلاغه
🔸دیدگاه دکتر طاهره قطب الدین درخصوص اصالت نهج البلاغه و توجیه فقدان اسناد در آن
🔹ورع وتقوای فراوان شریف رضی تا حدّ قابل توجهی اعتماد آور و اطمینان ساز است
🔸حکایاتی از تقوای شریف رضی از (مثالب النواصب) ابن شهراشوب و (معارج) علی بن زید بیهقی
🔸پدیده (إسناد) در سنّت اسلامی
🔹«ممّا خصّ الله تعالی به هذه الاُمّة الاِسناد»
🔸دیدگاه طیف‌های مختلف فکری در مقاطع گوناگون زمانی نسبت به موضوع اِسناد
🔹مراسیل شریف رضی در حکم مسانید اوست
🔸شیخ بهایی در شرح فقیه «برخی حتی مُرسَل یک شخص را بر مسند او ترجیح داده‌اند»
🔹شریف رضی نه محدّث بوده است و نه در مقام تألیف یک کتاب حدیثی
🔸دیدگاهی که عدم ذکر سند را از محاسن نهج البلاغه می‌شمارد
🔸چرا ذکر سند اهمیت دارد؟
🔹آیا اسناد همیشه و برای همه فرَق اسلامی یک ارزش بوده است؟
🔸رویکردی که به محتوا نظر می‌کند
🔹در مقاطعی از تاریخ حساسیّت به سند کاهش یافته بود
🔸قاسم بن ابراهیم رَسّی و قاضی نعمان مغربی وتدوین آثاری مهم ولی بدون ذکر سند
🔹درنگی در مقدمه شریف رضی بر نهج البلاغه
🔸شریف رضی و اضافات او بر (اوائل المقالات) شیخ مفید
🔹حساسیت زمینه و زمانه شریف رضی
🔸بی اعتمادی به سند، تأملی در مرویات «ابوالمفضّل شیبانی» و «ابو البَختری»
🔹رسالتی که ابن حجر در مقدمه (فتح الباری) در تحکیم (صحیح بخاری) برای خود تعریف کرد
🔸اجمالی از مباحث مطرح شده در موضوع اسناد نهج البلاغه
🔹کتاب (الاحتجاج علی اهل اللجاج) ابومنصور طبرسی، کتابی با محتوایی چالشی و روایاتی مرسل
🔸طبرسی در مقدمه: بخاطر شهرت و مقبولیت همگانی این مطالب نیازی به ذکر سند ندیده‌ام!
🔹(مصابیح السنّة) بَغَوی اثری حدیثی قرن ششمی با حذف سند و تقطیع
🔸استخاره راهی کارساز برای تألیف یک کتاب، و حتی قبول یک راوی و تعیین رتبه یک حدیث
🔹نقل بخشی از سخن ابن حجر عسقلانی در مقدمه (فتح الباری)
🔸نمونه‌ای از تقطیعات ناهمگون از نظر ابن ابی الحدید در ذیل خطبه (37) نهج البلاغة
🔹قطب راوندی در (منهاج البراعة) برای تنها پنج خطبه اول سندیابی کرده است
🔸(بهجة المجالس) ابن عبدالبرّ قرطبی (م ۴۶۳)
🔹نگاهی کوتاه به شخصیت ابن عبدالبَرّ و دو کتاب (التمهید) و (الاستذکار) او
🔸نمونه‌هایی از کلمات حضرت در کتاب (بهجة المجالس)
🔹ابراهیم ثقفی و دو کتاب (المعرفة) و (الغارات) او
🔸شگفتی معاویه از فصاحت نامه‌های علی (ع) و دستور عجیب او «بگویید از ابوبکر است»
🔹خطبه‌ای که در (البیان و التبیین) به معاویه نسبت داده شده است و جاحظ آن را از علی (ع) می‌داند.
🔸«القناعةُ مالٌ لا ینفد» شریف رضی تصریح می‌کند که این سخن به پیامبر (ص) هم منسوب است.
🔹استاد مصطفی ملکیان و تشکیک جدی در اولین فراز از حکمت‌ها «کن فی الفتنة کابن اللبون..»
🔸محقّق شوشتری (ره) و شرح او بر نهج البلاغة (بهج الصباغة)
🔸اجمالی از سه تلاش انجام شده برای مستندسازی نهج البلاغه
🔹شخصیت ویژه آیت الله شیخ محمد حسین کاشف الغطاء (ره)
🔸نقدهای محقق شوشتری (ره) در مقدمه «بهج الصباغة فی شرح نهج البلاغة»
🔹نمونه‌هایی از مستندیابی محقق شوشتری برای سخنان امیرالمؤمنین (ع)
🔸پروژه «بررسی اسناد نهج البلاغه» به اشراف علمی دکتر احمد پاکتچی زید توفیقه
🔹نمونه اول: منبع یابی خطبه ۹۲ « دَعُونِي وَالْتَمِسُوا غَيْرِي »
🔸روایت تاریخ طبری به روشنی سبب ورود این خطبه را بازگو می‌کند
🔹ابن مسکویه رازی و کتاب «تجارب الامم و تعاقب الهمم»
🔸نمونه دوم: منبع یابی برای حکمت اول نهج البلاغه
🔸بررسی انتساب حکمت اول نهج البلاغه به واصل بن عطا
🔹وجه تسمیه فرقه کلامی معتزله و اعتزال آنان از فتنه
🔸مفهوم «فتنه» و تعبیراتی چون «كنْ حِلْساً مِنْ أَحْلاسِ بَيْتِكَ»
🔹روایتی معروف از (الاحتجاج) طبرسی درباره حسن بصری
🔸کتاب «الفتَن» نُعیم بن حمّاد مروزی
🔹وصایای امیرالمؤمنین (ع) به فرزندشان به روایت (العدد القویّة) علی بن یوسف حلّی
🔸دجّال کوفه در نقلی از حاکم نیشابوری در (المستدرک علی الصحیحین)
🔹(المختار من مناقب الأخیار) ابن اثیر و نقل سخنانی از علی (ع)
🔸منابعی که انتساب «كُنْ فِي الْفِتْنَةِ كَابْنِ اللَّبُونِ» را به امیرالمؤمنین (ع) نقل کرده‌اند.
🔸آثار ضمنی و آثار مستقل درباره اسناد نهج البلاغة
🔹اجمالی از تلاشهای سندیابی و نقدها در «بهج الصباغة» محقق شوشتری (ره)
🔸پدیده دوم: حذف سبب ورود سخنان حضرت
🔹اهمیت ویژه «سبب ورود» و ذکر نمونه هایی قابل توجه از آن
🔸امتیاز خان عرشی پیشگام در بحث اسناد نهج البلاغه
🔹معرفی کتاب «استناد نهج البلاغه» امتیاز علی خان عرشی
🔸توصیف مرحوم شیخ عزیز الله عطاردی (ره) از جناب عرشی
🔹حکایت جالب توجه دیدار علامه امینی و امتیاز علی خان به روایت محقق طباطبایی (ره)
🔸خشوع علامه امینی در برابر عظمت کار علامه میرحامد حسین (ره)
🔸تلاش برخی شارحین نهج البلاغه برای مستندیابی سخنان امیرالمؤمنین علیه السلام
🔹کتاب «مستدرک نهج البلاغة» الشیخ هادي کاشف الغطاء (ره)
🔸«ما هو نهج البلاغة» و ترجمه فارسی آن «نهج البلاغه چیست؟»
🔹شخصیت ویژه علامه سید هبة الدین شهرستانی (ره) و خدمات علمی و فرهنگی او
🔸یادی از «ابن یوسف حدائقی شیرازی» از پیشکسوتان فهرست نگاری نسخ خطی در ایران
🔹مجموعه ای با عنوان «مشاهیر کتابشناسی معاصر ایران»
🔸زنده یاد استاد سید جواد مصطفوی و مقاله «بررسی اسناد و مدارک نهج البلاغه»
🔸«نُزهة الأبصار» متنی کهن و نشان دهنده اصالت اجمالی نهج البلاغه
🔹«نهج البلاغه پیش از نهج البلاغه» عنوانی شایسته برای این کتاب
🔸علی بن مهدی مامطیری (۲۸۰-۳۶۰ ق) مؤلف کتاب «نزهة الأبصار» و مذهب او
🔹(بابل) شهری عالم خیز از خطّه مازندران
🔸«نزهة الأبصار» یا «مجالس» مامطیری از منابع عمده ابن شهرآشوب در آثار او
🔹پدیده‌ای قابل توجه با عنوان (تقطیع)
🔸آیا تقطیع سخن به جنبه بلاغی آن آسیب نمی‌زند؟
🔹بلاغت و فصاحت سخن و اشاره ای به بحث اعجاز قرآن کریم
🔸نقل سخنی از آیت الله معرفت (ره) در نقد اعجاز ادبی قرآن
🔸پدیده ای بنام «تقطیع»
🔹«رؤیای خلوص» و مغالطه «نقل قول ناقص» در برخی منابع تفکیکیان
🔸تاریخ تقطیع و اختصار حدیث، از اصول اولیه تا مجامیع روائی متأخر
🔹آسیب شناسی تقطیع حدیث
🔸انگیزه‌های گوناگون در اختصار و حذف در روایات
🔹نمونه‌ای از تقطیع ناهمگون: خطبه (۳۷) و سخن ابن ابی الحدید درباره آن
🔸حکمت (۴۶۷) نهج البلاغه آیا مدح خلیفه دوم است؟
🔹تقطیع یک نامه در نهج البلاغه، نامه‌ای از حضرت خطاب به شيعيانشان پس از فتح مصر
🔸سخن پیرامون انگیزه تقطیع در نهج البلاغة
🔹موضوع «انسجام» در گفتار و نوشتار و تألیف یک کتاب
🔸حذف ذمّ ابوموسی اشعری و عمرو عاص در خطبه (۳۵)
🔹حذف و اضافه در خطبه چالشی (۸۰) و عبارت «نواقص العقول»
🔸خطبه‌های تام و تمامی که در نهج البلاغة اصلاً نیامده است
🔹«خطبة الوسیلة» به نقل از مرحوم کلینی، نمونه‌ای از این خطبه‌ها
🔸پاره‌هایی از «خطبة الوسیلة» که سید رضی که آنها را در بخش حکمت ها درج کرده است
🔹کتاب «أدب الدنیا و الدین» ماوردی (م ۴۵۰) منبعی برای حکمت‌های امام
🔸پدیده‌ای با عنوان «جعل ترکیبی»
🔹نصایح پیامبر اکرم (ص) به ابوذر غفاری
🔸احادیث طوال در«مکارم الأخلاق» طبرسی
🔹حدیث اربعمائة «أذبُ أمیرالمؤمنین» و قطعه‌هایی از آن در نهج البلاغة
🔸«في مجلسٍ واحدٍ» آیا تلقّی شیخ صدوق از تجمیع حدیث چهارصد گانه محمد بن مسلم است؟
🔹حدیث مناهی النبی آیا مصداق جعل ترکیبی است؟
🔸نمونه‌ای از تلفیق در نهج البلاغة
🔹سخنان امیرالمؤمنین (ع) در «حلیة الأولیاء» ابونعیم اصفهانی
🔸دنباله بحث در تجمیعی که متنی واحد و یکپارچه تلقی شده است
🔹«نثر الدرر» از امام صادق علیه السلام
🔸مکتوباتی که به امامان ما علیهم السلام منسوب شده‌اند
🔹شخصیت ویژه «عبدالله بن مقفّع»
🔸«ابن مقفّع» از زندقة تا معارضه با قرآن
🔹سخن علامه شوشتری (ره) درباب انتحال
🔸ابن مقفّع در مستدرکات «أعیان الشیعة» مسلمان و حتی متشیّع!
🔹بازتاب روح اندیشه‌های امیرالمؤمنین (ع) در نگاشته‌های ابن مقفّع
🔸«رسالة الصحابة» ابن مقفّع؛ اندرزنامه‌ای قابل تأمل و از اولین نمونه‌های نظریه پردازی سیاسی در جهان اسلام
🔹استاد «محمد کُرد علی» دانشمند سوری و تأکید او بر «عُروبة العلماء»
🔸مقایسه پاره‌هایی از الأدب الصغیر» و «الأدب الکبیر» ابن مقفّع با فرازهایی از نهج البلاغة
🔸اهمیت و جایگاه خطبه خوانی در عرب
🔹قصه عثمان که بر منبر برفت
🔸«مَصَارِعُهُمْ دُونَ النُّطْفَةِ» نمونه از فصاحت و بلاغت امام (ع)
🔹خطبای نامدار عرب وامدار حضرت‌اند، عبدالحمید کاتب و ابن نباته فارقی، دو نمونه
🔸ابن نباته (۳۳۵-۳۷۴) و «الخطب المنبریة»
🔹حکایت مردی عجیب معروف به «شمیم حلّی»
🔸عبدالرزاق محی الدین: (ابن نباته سعدی) از مشایخ رضی است نه (ابن نباته فارقی)
🔹دیدگاه ابن ابی الحدید در مقایسه خطب جهادیه امام و ابن نباته «مسروقٌ من خطب لأمیرالمؤمنین»
🔸اولین کاتبان خطبه‌های امیرالمؤمنین علیه السلام
🔸نگاهی اجمالی به کاتبان اولیه خطب امیرالمؤمنین (ع)
🔹تشویق حضرت به امر کتابت، تحسین حارث اعور «يا أهلَ الكوفة غلبَكم نصفُ رجلٍ!»
🔸نقد ادعای دکتر سروش «فصوص ابن عربی و مثنوی مولوی در کثرت شروح و حواشی بی‌نظیرند»
🔹محقق طباطبایی «نهج البلاغه در کثرت نسخ خطی کهن حائز مقام اول است»
🔸اولین شارح نهج البلاغه که بوده است؟
🔹سهو کلام ابن تَغری بَردی در شرح حال ابن نباته « وكان يحفظ نهجَ البلاغة»!
🔸رونق علمی شهر کاشان شیعه نشین در قرن ششم هجری
🔹نقش ابوالرضا فضل الله راوندی در روایت و تداول بخشیدن به کتاب نهج البلاغه
🔸حکایت دیدار ابوسعد سمعانی از مدرسه مجدیّة کاشان و فضل الله راوندی
🔹محقق طباطبایی «فضل الله راوندی پیشگام شرح و تعلیقه نویسی بر نهج البلاغه است»
🔸سرگذشت نسخه ابوالرضای راوندی، از ابن بلکوی آوی (قرن ۸) تا شفیع یزدی (قرن ۱۲) و تا روزگار ما
🔸کاشان و مدارس علمیه آن در کتاب «النقض» عبدالجلیل رازی
🔹سفر علمی پربرکت فضل الله راوندی به بغداد
🔸کتابشناسی فضل الله راوندی در کتاب «نهج البلاغة عَبرَ القرون»
🔹آیا قاضی قضاعی شیعه بوده است؟
🔸«دیوان راوندی» به تصحیح مرحوم محدث ارموی
🔹اهمیت توجه به میراث مکتوب اسلامی به زبان فارس
🔸«منهج الفصاحة فی شرح نهج البلاغة» اولین شرح فارسی نهج البلاغه
🔹الهی اردبیلی (م ۹۵۰) پیشگام در شرح و ترجمه نهج البلاغه به فارسی
🔸وصیت مفصّل امیرالمؤمنین (ع) به کمیل که در نهج البلاغه نیامده است
🔹دیدار حاجی نوری (ره) و شریف رضی در عالم رؤیا و پیامد آن
🔸کاشان و مدارس علمیه آن در کتاب «النقض» عبدالجلیل رازی
🔹سفر علمی پربرکت فضل الله راوندی به بغداد
🔸کتابشناسی فضل الله راوندی در کتاب «نهج البلاغة عَبرَ القرون»
🔹آیا قاضی قضاعی شیعه بوده است؟
🔸«دیوان راوندی» به تصحیح مرحوم محدث ارموی
🔹اهمیت توجه به میراث مکتوب اسلامی به زبان فارس
🔸«منهج الفصاحة فی شرح نهج البلاغة» اولین شرح فارسی نهج البلاغه
🔹الهی اردبیلی (م ۹۵۰) پیشگام در شرح و ترجمه نهج البلاغه به فارسی
🔸وصیت مفصّل امیرالمؤمنین (ع) به کمیل که در نهج البلاغه نیامده است
🔹دیدار حاجی نوری (ره) و شریف رضی در عالم رؤیا و پیامد آن
🔸لزوم توجه به شروح ضمنی
🔹شرح علامه مجلسی (ره) بر نهج البلاغة
🔸خدمات علمی مرحوم سید علاء الدین گلستانه اصفهانی (م ۱۱۱۰)
🔹شخصیت ویژه فرید خراسان ظهیر الدین بیهقی؛ معروف به ابن فندق (م ۵۶۵)
🔸شرح حال مفصّل علی بن زید بیهقی در «نهج البلاغة عبر القرون»
🔹(بیهق) منطقه عالِم خیز خراسان
🔸(شِشتمَد) محل تولد و مدفن ظهیرالدین ابوالحسن بیهقی
🔹جایگاه علمی کتاب «تاریخ بیهق»
🔸«معارج نهج البلاغة» بیهقی و تلاشهای صورت گرفته برای انتشار آن
🔸دنباله بحث پیرامون «معارج نهج البلاغة»
🔹پدر و پسر دیگری که در ترویج نهج البلاغه کوشیدند
🔸مذهب ابن فندق، علی بن زید بیهقی فرید خراسان و قرائنی بر تشیع او
🔹«سبزوار است این جهان کج مدار»
🔸صاحب ریاض العلماء: « عمَر في کاشان کالصدّیق في سبزوار»
🔹عهد سلجوقیان زمانه ای سخت برای شیعیان
🔸فتّال نیشابوری از شهیدان راه فضیلت
🔹سالشمار زندگی بیهقی در «نهج البلاغة عبر القرون»
🔸شرح دیگر نهج البلاغه: شرح وَبَری خوارزمی حنفی
🔹«مختصر مزنی» و «مختصر طحاوی» مختصراتی در فقه شافعی و حنفی
🔸یادی از محقق فقید تازه درگذشته مرحوم استاد سید محمدرضا حسینی جلالی (ره)
🔹آیا «فرق الشیعه» تألیف نوبختی است؟
🔸تتمه ای در مذهب بیهقی، استاد دانش پژوه (ره) او را از اهل سنت می داند.
🔹حقّ استادی بدون درک حضوری، نقل سخنی از زنده یاب زریاب خویی
🔸سخن ناصواب ابوحیان توحیدی که ابن ابی الحدید هم آن را بر نمی تابد
🔹تفطّن به نکته ای تراجمی در باره بیهقی از محدّث ارموی (ره) به نقل از محقق طباطبایی (ره)
🔸دو شرح کهن از نهج البلاغه به روایت بیهقی در معارج: محمود ملاحمی و ابن میرَک رازی
🔹تکاپوی شارحین نهج البلاغه در معنای «حائک بن حائک» در خطاب امام (ع) به اشعث بن قیس
🔸آیا حیاکت و بافندگی مکروه است؟
🔸تکمله‌ای در شرح سخن امام در خطبه (۱۹): «حائك بن حائك»
🔹قطب راوندی از عالمان برجسته امامیه قرن ششم و شارح نهج‌البلاغه
🔸محقق طباطبایی و دو شارح راوندی نهج‌البلاغه، از افادات آیت الله شبیری زنجانی (دام بقاه)
🔹ابن الفُوَطي (م ۷۲۳) مورخ و شرح حال نگار دوره سقوط بغداد و آثار او
🔸کتاب «منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة» قطب الدین راوندی
🔹تصحیحی از محقق طباطبایی بر «روضات الجنات» و «الذریعة»: راوندی شرح دومی به نام «المعارج» ندارد!
🔸اختلاف نظر ابن ابی‌الحدید و قطب راوندی در شرح عبارت «حتّى لقد وُطئَ الحَسنان»
🔹استشهاد شریف مرتضی به سخن «غلام ثعلب» مؤید کلام قطب راوندی است
🔸دو وجهی بودن سخن امام (ع) که هر دو هم موجّه است نشانه بلاغت سخن حضرت است
🔸تذکر دو نکته: ضبط «حسنان» و مذهب ابن الفُوَطی
🔹جوانبی دیگر از زندگی علمی قطب راوندی
🔸آرامگاه راوندی؛ قم یا خسروشاه تبریز؟
🔹کتابشناسی قطب راوندی
🔸اولین مؤلف در موضوع «آیات الأحکام» کیست؟
🔹نسخه‌های خطی «منهاج البراعة»
🔸«آرتور آربری» نویسنده‌ای پرکار و تلاش
🔹محقق طباطبایی و کتابخانه امیرالمؤمنین (ع) نجف
🔸«الخلاف بين الشيخ المفيد والشريف المرتضى»، اثر قطب راوندی
🔹«داستانی درباره نهایه» زنده‌یاد استاد محمدتقی دانش‌پژوه
🔸هیمنه شخصیت علمی شیخ طوسی برای بیش از یک قرن
🔸تتمه سخن در شرح قطب راوندی بر نهج‌البلاغه
🔹ویژگی‌های شرح «منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة»
🔸ابن ابی‌الحدید و قطب راوندی؛ آیا همه نقدها بر راوندی وارد است؟
🔹دفاع ابن‌میثم بحرانی و شیخ یوسف بحرانی از قطب راوندی در مقابل ابن ابی‌الحدید
🔸شرح نامه ۵۴ و ۵۵ نهج البلاغة در «منهاج البراعة»
🔹«کتاب المقامات» ابوجعفر اسکافی از معدود منابع یاد شده در نهج‌البلاغه
🔸روایتی از کتاب «معجزات الائمة» سعد بن عبدالله اشعری در احوال شیخین
🔹نقد سریال «معاویة»
