درباره این دوره
دوره «شرح تجرید الاعتقاد» با تدریس استاد محمد تقی سبحانی، یکی از دوره‌های جامع و عمیق در حوزه الهیات و مباحث کلام اسلامی است. استاد، به بررسی مباحث بنیادین توحید، صفات خداوند و اصول علمی مربوط به اثبات وجود و صفات الهی می‌پردازد. این درس با تحلیل دقیق برهان‌های مختلف فلسفی و کلامی، مفاهیم قدرت، علم، اراده، صفات سمعی و بصری، و موضوعات مهمی همچون جبر و اختیار را مورد بررسی قرار می‌دهد و به نقد دیدگاه‌های متفاوت مکاتب کلامی و فلسفی می‌پردازد. شرکت‌کنندگان در این دوره، درک علمی و عمیقی از مباحث اعتقادی شیعه به‌دست می‌آورند که به فهم دقیق‌تر متون کلامی کمک می‌کند.
سر فصل‌ها:
- مقدمات الهیات و تعریف الهیات بمعنی الاخص؛ ورود به مباحث اثبات صانع و صفات الاهی
- برهان حدوث و قدم، برهان امکان و وجوب، و تحلیل قدرت و اختیار در توحید
- اقسام فاعل فلسفی و کلامی، استدلال متکلمین بر اثبات قدرت، نقد و پاسخ به اشکالات فلاسفه
- عمومیت قدرت الاهی و پاسخ به نظریات محدودیت قدرت
- بررسی چهار اصل فلسفی و دیدگاه‌های متکلمان درباره آنها
- اثبات علم خداوند و بررسی برهان‌های کلامی و فلسفی مرتبط
- تحلیل صفت اراده و بررسی دیدگاه‌های مختلف
- بررسی صفات سمع، بصر، تکلم، صدق، بقاء، نفی شریک، نفی مثل و ترکیب
- صفات سلبی همچون ضد، تحیّز، حلول، اتحاد، نفی جهت، نفی حلول حوادث و اثبات استغنا
- مباحث جبر و اختیار، قضا و قدر الاهی، حسن و قبح افعال الاهی، قاعده لطف و نقش خلق و خالق
ویژگی‌های دوره:
- امکان دانلود رایگان صوت جلسات
- پشتیبانی علمی مستمر
- دسترسی به انجمن دوره برای تبادل نظر و پرسش و پاسخ
مخاطبین دوره:
- طلاب و دانشجویان علوم دینی و کلام اسلامی
- پژوهشگران فلسفه و الهیات
- علاقه‌مندان به مباحث کلام اسلام
- مدرسان و اساتید حوزه و دانشگاه
نظرات (0)
1. امور مقدماتی: مقدمات ورود به درس.
1 قسمت
درس 1
10 MB
2. الهیات بمعنی الاخص: الهیات بمعنی الاخص
1 قسمت
درس 2
10 MB
3. تبیین برهان حدوث و قدم و مقایسه آن با برهان امکان و وجوب: الهیات بمعنی الاخص- براهین اثبات صانع- برهان امکان و وجوب و برهان حدوث و قدم
1 قسمت
درس 3
10 MB
4. معنای صحیح "انما یتمشی بالطریقه الاولی" و آغاز مبحث قدرت: توحید بالمعنی الاخص- اثبات صانع تعالی - صفات صانع تعالی- قدرت و اختیار
1 قسمت
درس 4
10 MB
5. معنای قدرت در کشاکش میان فلاسفه و متکلمین: اثبات صانع- صفات صانع- قدرت و اختیار- قدرت در اندیشه متکلمین و فلاسفه
1 قسمت
درس 5
10 MB
6. اقسام فاعل فلسفی و کلامی و استدلال متکلمین بر اثبات صفت قدرت: اثبات صانع- صفات صانع- قدرت و اختیار- قدرت در اندیشه متکلمین و فلاسفه- استدلال متکلمین بر اثبات قدرت صانع تعالی
1 قسمت
درس 6
10 MB
7. اشکالات فلاسفه بر استدلال متکلمین در اثبات صفت قدرت صانع تعالی و پاسخ متکلمین: استدلال متکلمین بر اثبات قدرت صانع تعالی- اشکالات فلاسفه بر استدلال متکلمین در اثبات قدرت و پاسخ متکلمین
1 قسمت
درس 7
10 MB
8. عمومیت قدرت الاهی و تبیین نظر مخالفان: - اشکالات فلاسفه بر استدلال متکلمین در اثبات قدرت و پاسخ متکلمین-عمومیت قدرت الاهی و نظرات مکاتب مختلف
1 قسمت
درس 8
10 MB
9. پاسخ به طرفداران محدودیت قدرت: اشکالات فلاسفه بر استدلال متکلمین در اثبات قدرت و پاسخ متکلمین-عمومیت قدرت الاهی و نظرات مکاتب مختلف- پاسخ به شبهات طرفداران محدودیت قدرت
1 قسمت
درس 9
10 MB
10. چهار اصل فلسفی و دیدگاه متکلمین به آنها: اثبات صانع- عمومیت قدرت الاهی و نظرات مکاتب مختلف- پاسخ به شبهات طرفداران محدودیت قدرت- چهار اصل فلسفی (امکان و وجوب، معنای امکان، مناط احتیاج، علت تامه) و نظرات متکلمان قدیم و خواجه نسبت به اصول مذکور
1 قسمت
درس 10
10 MB
11. صفت علم و براهین اثبات آن: استدلال های کلامی و فلسفی در اثبات علم خداوند- توضیح برهان إحکام و إتقان صنع- تبیین معنای تجرد- برهان تجرد در کشاکش نفی و اثبات
1 قسمت
درس 11
10 MB
12. برهان تجرد بر اساس مبانی کلامی و تبیین برهان استناد: منشأ یابی اختلاف حکما و متکلمین در برهان تجرد- تبیین برهان تجرد بر اساس مبانی کلامی- تبیین برهان استناد در اثبات علم الاهی- مقایسه میان سه برهان (إتقان صنع- تجرد- استناد) از لحاظ عموم و خصوص بودن.
1 قسمت
درس 12
10 MB
13. اشکالات وابسته به علم الاهی و پاسخ آنها: تببین مختصر سه اشکال به علم الاهی - اشکال نخست: عدم امکان علم الاهی به ذات خویش- پاسخ به اشکال نخست- اشکال دوم: تکثر و ترکب در ذات الاهی، لازمه مسئله علم- پاسخ به اشکال دوم.
1 قسمت
درس 13
10 MB
14. ادامه بررسی و نقد اشکالات مربوط به حوزه علم الاهی: تبیین قسمت نهایی پاسخ اشکال دوم- تبیین اشکال سوم و پاسخ بدان- چیستی علم و قدرت از نظر استاد- تبیین اشکال چهارم- توضیح خواستگاه این اشکال- پاسخ اشکال چهارم
1 قسمت
درس 14
10 MB
15. صفت اراده: استدلال اثبات اراده- محل اتفاق و اختلاف مکاتب مختلف- تبیین آراء مختلف (اشاعره، معتزله بصره، معتزله بغداد و متکلمان) در بحث اراده- بیان برخی از اشکالات نظرات
1 قسمت
درس 15
10 MB
16. ماهیت شناسی اراده از نظر فلاسفه- متکلمین و روایات: توضیح نظر مختار خواجه و علامه در ماهیت اراده- مقایسه نظر فلاسفه و نظر ابوالحسین بصری- اشکال نظر ابوالحسین بصری- ماهیت اراده از نظر روایات و مرحوم کلینی.
1 قسمت
درس 16
10 MB
17. صفت سمع، بصر و تکلم در مورد خداوند: - دیدگاه عدلیه در سمع و بصر- صفت تکلم الاهی- نقطه اتفاق و اختلاف در میان نحله های اسلامی- نظر فلاسفه در چیستی صفت کلام- نظر اشاعره در صفت کلام- نظر عدلیه در صفت کلام الاهی
1 قسمت
درس 17
10 MB
18. صفت صدق، بقاء و نفی الشریک: استدلال بر اثبات صفت صدق- استدلال بر اثبات صفت بقاء- نقد نظریه اشاعره در صفت بقاء- استدلال عقلی بر نفی شریک
1 قسمت
درس 18
10 MB
19. نفی مثل و نفی ترکیب: استدلال مخالفین نفی مثل- تبیین عقیده طرفداران مثلیت- نظر فلاسفه در مسئله مثلیت و توضیح استدلال این گروه- نظر مختار در نفی مثلیت- توضیح ترکیب خارجی و عقلی- معانی نفی ترکیب- استدلال بر نفی ترکیب- سخن اشاعره در نفی ترکیب-
1 قسمت
درس 19
10 MB
20. صفات سلبی ضد، تحیّز، حلول و اتحاد: نقطه اختلاف فلاسفه و متکلمین در مبحث تحیز- معنای حلول- قائلین به حلول خداوند- استدلال بر نفی حلول- قائلین به اتحاد خداوند - علت نفی اتحاد از خداوند متعال
1 قسمت
درس 20
10 MB
21. صفات سلبی الم و لذت نقطه اختلاف فلاسفه و متکلمین در مورد لذت الاهی- ماهیت شناسی ملایمت و منافرت از دیدگاه فلاسفه- تبیین دیدگاه توقیفی بودن اسماء و صفات الاهی- نفی زیادت صفات بر ذات الاهی و دیدگاه های مکاتب اسلامی
1 قسمت
درس 21
10 MB
22. نفی جهت، حلول حوادث و اثبات استغناء در باب خداوند متعال: ماهیت شناسی جهت- دیدگاه کرامیه در جهت- پاسخ به کرامیه و اهل تجسیم در جهت دار بودن خداوند متعال- نفی جهت از خداوند متعال- سه استدلال در نفی حلول حوادث در خداوند متعال- سه دلیل در اثبات صفت استغنا
1 قسمت
درس 22
10 MB
23. نفی رؤیت الاهی: استدلال در نفی رؤیت خداوند متعال - تبیین دیدگاه نحله های مختلف در مسئله رؤیت خداوند - استدلالات طرفداران رؤیت پروردگار و پاسخ به آن ها
1 قسمت
درس 23
10 MB
24. استدلال اشاعره در مسئله رؤیت خداوند و پاسخ‌های مربوط به این استدلال: استدلال عدلیه در مسئله رؤیت پروردگار- استدلال عدلیه در مسئله رؤیت پروردگار (دلیل الوجود)- اختلاف در میان اشاعره در دلیل الوجود- 9 ردیه بر استدلال اشاعره
1 قسمت
درس 24
10 MB
25. تتمه صفات الاهی: - صفت تام بودن و فوق التمام بودن- معنای حق و وجود این صفت در خداوند متعال- معنای خیر در اندیشه فلاسفه و متکلمین- صفات حکمت، تجبر، قهر و قیومیت در باب خداوند متعال- ترادف در اسماء الاهی
1 قسمت
درس 25
10 MB
26. حسن و قبح: - تعریف حسن و قبح از نگاه علمای فقه، اخلاق و متکلمین - ملاک تشخیص حسن و قبح و انظار متفکران اسلامی- نظر عدلیه و اشاعره در باب حسن و قبح.
1 قسمت
درس 26
10 MB
27. ادله عقلی یا شرعی بودن حسن و قبح: ادله اشاعره مبنی بر شرعی بودن حسن و قبح (تفاوت بین گذاره های بدیهی کاشف از عقلی نبودن حسن وقبح است، مشکل پیدا نمودن قول به عقلی بودن حسن و قبح در برخی از گذاره های حسن وقبح)- پاسخ به استدلال اشاعره
1 قسمت
درس 27
10 MB
28. تتمه دلایل اشاعره: - تمایز بین حسن و قبح عقلی و حسن و قبح ذاتی و اهم بودن اثبات عقلی بودن حسن و قبح - قدرت خداوند بر انجام فعل قبیح و عدم ارتکاب قبیح از نظر عدلیه
1 قسمت
درس 28
10 MB
29. قدرت خداوند بر انجام قبیح و عدم ارتکاب قبیح توسط خداوند متعال: آیا خداوند قدرت بر انجام قبیح را دارد؟ نظر فلاسفه در قدرت خداوند بر قبائح- استدلال بر عدم ارتکاب قبیح توسط خداوند و فروگذار نکردن در انجام افعال حسن- تاریخ شناسی اصطلاح داعی
1 قسمت
درس 29
10 MB
30. غرضمندی افعال الاهی و اراده افعال قبیح مخلوقات از سوی خداوند متعال: - پاسخ به اشاعره- نظریه فلاسفه در غرضمندی فعل الاهی- اراده افعال قبیح مخلوقات از سوی خداوند متعال و دیدگاه نحله های فکری اسلامی
1 قسمت
درس 30
10 MB
31. ادامه اراده خداوند نسبت به افعال بندگان و مسئله نقش خالق و مخلوق در افعال صورت گرفته از سوی مخلوقین: مسئله نقش خلق و خالق در افعال صورت گرفته از سوی مخلوقین- نظر اهل حدیث، معتزله و اشاعره- تبیین نظریه کسب و بیان های مختلف در این نظریه
1 قسمت
درس 31
10 MB
32. جبر و اختیار: تبیین دیدگاه های مختلف در حوزه جبر و اختیار (عدلیه، اشاعره و فلاسفه)- دلیل نخست اشاعره مبنی بر عدم اختیار در انسان- پاسخ به اشاعره- همسو انگاری نظریه داعی و نظریه اشاعره در مسئله جبر و پاسخ آن
1 قسمت
درس 32
10 MB
33. استدلال اشاعره بر اثبات جبر در مخلوقین: - پاسخ بر استدلال اشاعره (اراده خداوند بر اراده عبد مقدم می شود و در این موارد تزاحم وجود ندارد.)
1 قسمت
درس 33
10 MB
34. ادامه ادله اشاعره بر نفی اختیار. شکر گذاری بابت ایمان و طاعات بی معنا می گردد. پاسخ: شکر گذاری برای مقدمات ایمان است نه اصل ایمان
1 قسمت
درس 34
10 MB
35. ادله نقلی اشاعره و پاسخ بدان: آیات دال بر جبر (میان آیات دسته اول و دسته دوم تعارض مستقر نبوده و قابل جمع می باشد. زمانی که بتوان میان آیات جمع نمود، به تأویل و ترجیح نیاز نیست.)
1 قسمت
درس 35
10 MB
36. فعل متولد: معنای فعل متولد- تقسیم فعل به فعل مباشر، متولد و مخترع- مسئله انتساب و عدم انتساب فعل متولد به انسان و اقوال در این زمینه- دلیل بر انتساب فعل متولد به انسان- تبیین اشکالات مخالفین انتساب فعل متولد به فاعل و پاسخ آن.
1 قسمت
درس 36
10 MB
37. قضا و قدر: نظر اشاعره، عدلیه، فلاسفه و اهل بیت علیهم السلام در مورد قضا و قدر الاهی- مقایسه حدیث مذکور در کتاب با نظر خواجه و علامه در قضا و قدر- چهار احتما در وجه تسمیه اهل جبر و قدریه به مجوس امت
1 قسمت
درس 37
10 MB
38. هدایت و ضلالت و تعذیب اطفال: - استدلال های مجوزین تعذیب اطفال ( آیه قرآن، بردگی اطفال کفار حربی، تبعیت اطفال از پدران در برخی از احکام شرعی مثل دفن، ارث و ازدواج) پاسخ مرحوم علامه به ادله مجوزین.
1 قسمت
درس 38
10 MB
39. حسن تکلیف: معنای تکلیف، نظر گروه های مختلف در حسن تکلیف- براهمه: قائل به عدم حسن تکلیف - سایر گروه ها: اصل حسن تکلیف مقبول است.- محل اختلاف در حسن تکلیف: وجه حَسَن بودن تکلیف مورد اختلاف گروه های مختلف- تبیین عقلی مصحلت داشتن تکلیف.
1 قسمت
درس 39
10 MB
40. وجوب یا عدم وجوب تکلیف: وجوب وضع تکلیف از نظر عدلیه - استدلال عدلیه بر وجوب وضع تکلیف - عدم وجوب وضع تکلیف از نظر اشاعره - اشکالات اشاعره بر استدلال عدلیه و پاسخ به آن - اشکال بر استدلال اشاعره - نظر فلاسفه در وجه حسن تکلیف و اشکال آن
1 قسمت
درس 40
10 MB
41. شرائط تکلیف: عدم تکلیف از جانب خداوند متعال مساوی با صدور فعل قبیح از جانب پروردگار است- شرائطی که به اصل تکلیف بازمی گردد- شرائطی که به مکلِّف (شارع) مربوط می شود- شرائطی که مکلَّف باید دارا باشد.
1 قسمت
درس 41
10 MB
42. منقطع بودن تکلیف و مکلف بودن کفار: علت تأخیر بیان شرائط تکلیف از مباحث دیگر- تکلیف باید در مرحله ای به پایان رسد- مکلف بودن کافر و دلیل آن - در معرض منافع قرار گرفتن کافر با وجود تکلیف- اشکالات بر مکلف بودن کافر و پاسخ اشکالات
1 قسمت
درس 42
10 MB
43. قاعده لطف: پیشینه تاریخی قاعده لطف- تعریف قاعده لطف- شروط قاعده لطف- اقسام لطف (لطف مقرب و لطف محصل)- عدم لطف بودن اصل تکلیف و علت آن- استدلال عدلیه بر وجوب لطف- مصادیق لطف
1 قسمت
درس 43
10 MB
44. اشکالات اشاعره بر وجوب لطف و پاسخ بدان‌ها: چهار اشکال اشاعره بر وجوب لطف- پاسخ به اشکالات اشاعره- دلیل قرآنی بر وجوب لطف- اشکال اشاعره بر استدلال قرآنی عدلیه- پاسخ عدلیه بر اشاعره
1 قسمت
درس 44
10 MB
45. احکام لطف: احکام و شروط لطف (پنج شرط لطف)- وجود مناسبت میان لطف و ملطوف فیه- نرسیدن به حد الجاء- علم مکلف به لطف- واجب شدن لطف- وجود تخییر در الطاف- خالی بودن وجه قبح از لطف
1 قسمت
درس 45
10 MB
46. مسأله شرور: نکات پایانی و جمع بندی قاعده لطف - اختلاف فِرَق در حسن و قبح آلام- استدلال قائلین به حسن آلام- تبیین موارد ألم ابتدایی و حسن بودن آن ها- وجود نفع در آلام، شرط لازم است اما شرط کافی نیست.
1 قسمت
درس 46
10 MB
47. شروط آلام ابتدای (صورت دوم و سوم): عقاب، مقابل آلام محسوب می شود- لزوم وجود لطف و عوض برای حسن شدن آلام- اولیت صدور نعمت و لذت بر آلام در تزاحم میان آن دو- داوری میان دو اندیشه خواجه و ابوهاشم در اولیت صدور نعمت بر آلام- عدم اختیار متألم در پذیرش ألم
1 قسمت
درس 47
10 MB
48. مسأله عوض: نکات پایانی مسأله ألم- معنای عوض - مصادیق شرور که نیازمند عوض هستند (انزال آلام، تفویت منافع، انزال غموم، امر یا اباحه در ایجاد ضرر بر دیگری، تمکین فاعل غیر مختار بر ایجاد ضرر برای دیگری)
1 قسمت
درس 48
10 MB
49. آخرین مورد از موارد لزوم عوض + مسأله انتصاف: - تفاوت در مورد اخیر (فاعل غیر مختار و مواردی که فاعل مختار وجود دارد)- مسأله انتصاف- تفاوت انتصاف و عوض- انظار و استدلال در وجه وجوب انتصاف
1 قسمت
درس 49
10 MB
50. لزوم امکان جبران خسارت در ظالم + ویژگی‌های عوض: ظالم باید تمکن از پرداخت عوض داشته باشد- - بیان رأی مصنف- استدلال مصنف در امکان انقطاع عوض- استدلال های ابوعلی در لزوم دوام عوض- پاسخ مصنف به استدلال های ابوعلی جبائی
1 قسمت
درس 50
10 MB
51. احکام و ویژگی‌های عوض: - مخالفت شارح با مصنف در این مسئله- حکم پنجم: لزوم اضعاف مضاعف در عوضی که خداوند می دهد، برخلاف عوضی که بر عهده انسان است
1 قسمت
درس 51
10 MB
52. مصادیق عوض: آجال یکی از مصادیق عوض است- انظار مختلف در تعدد یا وحدت أجل- أجل مصداق لطف برای دیگری است- تبیین نظر قرآن و روایات در مورد تعدد أجل و نقد نظر خواجه در این حوزه
1 قسمت
درس 52
10 MB
0
0 نظرات
