شرح مقدمه کتاب مرآة العقول (سهم ذی القربی)

محتوای دوره: (مجموع دوره ها)

• منازعه فدک به عنوان هبه: فاطمه علیها السلام از ابوبکر خواستار بازگرداندن فدک شد، زیرا معتقد بود این سرزمین را پیامبر صلی الله علیه و آله به او هبه کرده است. این درخواست، اولین مناقشه بزرگ پس از وفات پیامبر صلی الله علیه و آله را رقم زد.
• نپذیرفتن شهود حضرت فاطمه علیها السلام: ابوبکر برای ادعای هبه، از فاطمه علیها السلام شاهد طلب کرد. با وجود شهادت ام‌ایمن و رباح، ابوبکر شهادت آن‌ها را نپذیرفت و بر شهادت دو مرد یا یک مرد و دو زن تأکید کرد.
• شهادت علی علیه السلام و رد مجدد آن: در روایتی دیگر، امام علی علیه السلام نیز به نفع فاطمه علیها السلام شهادت داد، اما ابوبکر مجدداً شاهد دیگری را طلب کرد که بغض و دشمنی او با اهل بیت علیهم السلام بود.
• تصرف اموال پیامبر صلی الله علیه و آله: ابوبکر پس از رد شهادت‌ها، فدک و سایر اموال پیامبر صلی الله علیه و آله را که باید به حضرت زهرا سلام الله علیها می داد، در اختیار گرفت. این اقدام، آغازگر اختلافات بر سر ارث و اموال پیامبر صلی الله علیه و آله بود.
• مطالبه ارث توسط فاطمه علیها السلام: فاطمه علیها السلام با اشاره به آیات قرآن، به مطالبه سهم خود از ارث پدرش پرداخت. این مطالبه، پاسخی به اقدام ابوبکر در تصرف فدک بود.
• حدیث «ما پیامبران ارث نمی‌گذاریم»: ابوبکر در پاسخ به مطالبه ارث، حدیثی را مطرح کرد که طبق آن پیامبران ارثی از خود باقی نمی‌گذارند و هرچه هست صدقه است. این حدیث تنها توسط او روایت شده بود.
• اعتراض فاطمه علیها السلام به حدیث: فاطمه علیها السلام این حدیث را نپذیرفت و آن را مغایر با آیات قرآن درباره ارث پیامبرانی چون داوود و سلیمان دانست. این اختلاف، نشان‌دهنده شکاف در فهم و تفسیر متون دینی بود.
• قطع ارتباط فاطمه علیها السلام با ابوبکر: روایات متعدد حاکی از آن است که پس از این وقایع، فاطمه علیها السلام تا زمان وفاتش، با ابوبکر و عمر سخن نگفت. این واقعه نمادی از نارضایتی و اعتراض عمیق بود.
• مطالبه ارث توسط عباس و علی: در روایتی دیگر، عباس بن عبدالمطلب به همراه امام علی علیه السلام نزد ابوبکر رفتند و ارث پیامبر صلی الله علیه و آله را مطالبه کردند که این نشان می‌دهد این موضوع تنها دغدغه فاطمه علیها السلام نبود.
• ممانعت از سهم ذوی‌القربی: پس از رد ارث، فاطمه علیها السلام سهم خود را از سهم ذوی‌القربی (نزدیکان پیامبر صلی الله علیه و آله) مطالبه کرد که ابوبکر باز هم با استناد به حدیثی، آن را نپذیرفت.
• خطبه فدکیه: فاطمه علیها السلام در اعتراض به این اقدامات، خطبه‌ای در مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله ایراد کرد و به صورت عمومی بر حقانیت خود و باطل بودن ادعای ابوبکر تأکید نمود.
• اختلاف در ریشه تشیع: این بخش از کتاب به بررسی دیدگاه‌های مختلف درباره ریشه تشیع می‌پردازد و نشان می‌دهد که حتی پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله، مردم بر سر ماهیت و زمان پیدایش آن اختلاف نظر داشتند.
• نظریه ریشه یهودی (عبدالله بن سبأ): برخی از تاریخ‌نویسان، تشیع را ساخته و پرداخته فردی یهودی به نام عبدالله بن سبأ می‌دانند که با تظاهر به اسلام، به ترویج عقایدی چون وصایت امام علی علیه السلام و رجعت پرداخت.
• نقش عبدالله بن سبأ در شورش‌ها: طبق این نظریه، عبدالله بن سبأ عامل اصلی تحریک مردم برای قتل عثمان و همچنین برافروختن آتش جنگ جمل بود.
• نظریه ریشه سیاسی: برخی دیگر از تاریخ‌نگاران معتقدند که تشیع صرفاً یک پدیده سیاسی بود که در نتیجه درگیری‌های نظامی میان امام علی علیه السلام و معاویه به وجود آمد.
• نظریه ریشه در مطالبات پس از وفات پیامبر صلی الله علیه و آله: این دیدگاه با نگاهی عمیق‌تر، ریشه‌های تشیع را در مطالبات اولیه امام علی علیه السلام برای حکومت، وقایع شورا و حتی شهادت امام حسین علیه السلام جستجو می‌کند.
• اختلاف مکتب امامت و خلافت: نویسنده مقدمه، جوهر اصلی تمام این دیدگاه‌ها را در اختلاف بنیادین دو مکتب «امامت» و «خلافت» بر سر حقانیت حکومت می‌داند.
• تألیفات علمای اهل بیت علیهم السلام: در پاسخ به این دیدگاه‌ها، علمای مکتب اهل بیت علیهم السلام با نگارش کتاب‌ها و رسائل متعدد، به اثبات حقانیت امامت و بطلان نظریه ریشه سیاسی و یهودی پرداختند.
• تطور مدلول اجتهاد: در فهرست مطالب جلد دوم کتاب، به موضوعاتی چون تحول معنایی اجتهاد در طول تاریخ پرداخته شده که نشان‌دهنده عمق مباحث علمی کتاب است.
• نقش شهادت امام حسین علیه السلام: این بخش به تأثیر شهادت امام حسین علیه السلام بر بیداری امت اسلامی از غفلت و تأثیر آن بر تحولات بعدی اشاره می‌کند.

ویژگی‌های دوره

• 🎧 فایل‌های صوتی رایگان: همه جلسات با کیفیت بالا برای استفاده در هر زمان.
• 💬 تالار گفت‌وگو: بستری برای پرسش و پاسخ و تبادل نظر میان شرکت‌کنندگان.
• 📞 پشتیبانی علمی و فنی: همراهی در طول دوره برای رفع نیازهای علمی و مشکلات اجرایی.