تاریخ تشیع و عوامل فرقه‌گرایی در میان
مسلمانان
تاریخ تشیع با تاریخ
اسلام آغاز می‌شود و در «یوم الدار»، زمانی که پیامبر اسلام (ص) به دعوت خویشاوندان
نزدیک خود پرداخت، بحث جانشینی و خلافت نیز مطرح شد. در این روز، پیامبر اسلام (ص)
علی بن ابی‌طالب (ع) را به عنوان وصی و جانشین خود معرفی کرد. همچنین حدیث معروفی
از پیامبر (ص) وجود دارد که فرموده‌اند: "لایزال هذا الدین قائما حتی یکون
اثنا عشر خلیفة کلهم من قریش"، که به تداوم دین تا حضور دوازده خلیفه از قریش
اشاره دارد.
ظهور فرقه‌های مختلف
با گذشت زمان، فرقه‌های
مختلفی در میان مسلمانان به وجود آمدند. این فرقه‌گرایی نه تنها در میان اهل سنت
بلکه در میان شیعیان نیز رواج پیدا کرد. از جمله فرقه‌های معروف در میان اهل سنت می‌توان
به مرجئه اشاره کرد که به تعویق انداختن حکم در مورد مرتکبان کبائر اعتقاد داشتند
و در میان شیعیان نیز فرقه‌هایی مانند غلو پدید آمدند که به افراط در عشق و اعتقاد
به ائمه می‌پرداختند. این اختلافات و فرقه‌گرایی‌ها به تضعیف جامعه اسلامی و ایجاد
شکاف‌های عمیق میان مسلمانان منجر شد.
ظهور غالیان و ادعاهای آنان
غالیان کسانی بودند
که در اعتقادات خود دچار افراط و تفریط شده و به عقایدی غیرمتعارف و انحرافی روی
آوردند. از جمله این افراد می‌توان به قوم «زت» و عبدالله بن سباء اشاره کرد.
عبدالله بن سباء فردی یهودی‌تبار بود که به ظاهر اسلام آورد و با ترویج افکار
انحرافی، سعی در ایجاد تفرقه و شکاف میان مسلمانان داشت. برخی از غالیان حتی در
مورد سید الشهداء، امام حسین (ع)، ادعاهایی مطرح کرده‌اند که ایشان شهید نشده و
مانند عیسی بن مریم (ع) به آسمان رفته است.
غالیان در زمان ائمه معصومین
در زمان هر یک از
ائمه معصومین، افرادی بودند که به غلو و افراط در عقاید خود می‌پرداختند. از جمله
این افراد می‌توان به مغیره بن سعید، ابو الخطاب، محمد بن فرات و محمد بن بشیر
اشاره کرد. این افراد با طرح ادعاهای غیرواقعی و افراطی در مورد ائمه، سعی در ترویج
عقاید نادرست خود داشتند و به اختلافات درونی شیعیان دامن می‌زدند.
پیدایش فرقه نصیریه
فرقه نصیریه نیز به
عنوان یکی از فرقه‌های غالی ظهور کرد. این فرقه به عقاید افراطی و غلوآمیز در مورد
امام علی (ع) و ائمه دیگر مشهور است. همچنین افرادی چون شلمغانی و حلاج نیز به
عنوان غالیان شناخته شده‌اند. شلمغانی در زمان غیبت صغری به ترویج افکار غالیانه
پرداخت و حلاج نیز با طرح ادعاهای عجیب و غریب به ایجاد تفرقه در میان مسلمانان
کمک کرد.
شناخت غالیان و برخورد با افراط و تفریط
در بررسی و شناخت
غالیان نیز گاه افراط و تفریط‌هایی دیده می‌شود. برای مثال برخی گفته‌اند که
"کسی که سهو النبی را نپذیرد، غالی است" که این سخن نادرست و ناپذیرفتنی
است. اینگونه برخوردهای افراطی با موضوع غلو می‌تواند به اشتباهات بیشتری منجر شود
و باعث شود که افراد بی‌گناه نیز به ناحق متهم به غلو شوند.
نتیجه‌گیری
تاریخ تشیع و اسلام
مملو از فرقه‌های مختلف و اختلافات عقیدتی است که برخی از آن‌ها به افراط و تفریط
در عقاید منجر شده‌اند. شناخت دقیق و صحیح این فرقه‌ها و تفاوت‌های آن‌ها با آموزه‌های
اصیل اسلامی، می‌تواند از افتادن در دام غلو و افراط جلوگیری کند و مسیر درست را
روشن سازد. همچنین برخورد منطقی و معتدل با مسئله غالی‌گری و اجتناب از افراط و
تفریط در این زمینه، می‌تواند به حفظ وحدت و انسجام جامعه اسلامی کمک کند.
