عقائد امامیه | فارسی | پایه دوم

مصنف 

علامه محمد رضا مظفر (۱۳۲۲- ۱۳۸۳ق) فقیه، اصولی، متکلم، فیلسوف و از محققان شیعی در حوزه فقه و اصول، منطق، کلام و عقاید بود. او صاحب سه کتاب مشهور اصول الفقه، المنطق و عقائد الإمامیه است که در حوزه‌های علمیه شیعه به صورت رسمی تدریس می‌شوند.

زندگی نامه:

تولد و تحصیلات:

محمد رضا مظفر در پنجم شعبان سال ۱۳۲۲ هجری قمری در نجف اشرف دیده به جهان گشود. پدرش آیت الله شیخ محمد بن عبدالله مظفر از سلسله آل مظفر و در زمره فقیهان و مجتهدان نجف بود. پس از فوت پدر، برادرانش، شیخ عبدالنبی و شیخ محمد حسن، سرپرستی او را بر عهده گرفتند. مظفر پس از فراگیری خواندن و نوشتن، در سیزده سالگی راهی مکتب علوم دینی شد و به آموختن مبانی و اصول ادبیات عرب پرداخت. او در این مقطع از درس شیخ محمد طه حویزی بهره برد. سپس با عزمى راسخ دوره سطح فقه و اصول را سپری کرد و آنگاه در جلسات دروس عالى این دو علم و همچنین حکمت و فلسفه و عرفان که از سوى اساتید بنام ذیل تدریس مى شد، حاضر گشت: 

میرزا محمد حسین نایینی (متوفاى 1355 ق)

شیخ آقا ضیاء الدین عراقی (1278 - 1361 ق)

میرزا عبدالهادى شیرازى (1305 - 1382 ق)

سید على قاضى طباطبایى (1385 - 1366 ق)

شیخ محمد حسین اصفهانى(1296 - 1361 ق)

فعالیت‌ها:

مظفر پس از اتمام تحصیلات خود، به تدریس در حوزه علمیه نجف پرداخت. او شاگردان برجسته‌ای تربیت کرد که از جمله آنها می‌توان به سید محمد صدر، محمدعلی تسخیری، محمدمهدی آصفی و عبدالهادی فضلی اشاره کرد. مظفر در کنار تدریس، به تألیف کتاب نیز می‌پرداخت.

وفات:

علامه محمد رضا مظفر در شب شانزدهم رمضان سال ۱۳۸۳ هجری قمری در نجف درگذشت و در کنار مزار برادرش شیخ محمد حسن به خاک سپرده شد.

آثار:

 اصول الفقه: این کتاب از مهم‌ترین کتاب‌های اصول فقه شیعه است و در حوزه‌های علمیه شیعه به صورت رسمی تدریس می‌شود.
 المنطق: این کتاب درسی در علم منطق است که به زبان عربی نوشته شده است.
عقائد الإمامیه: این کتاب در علم کلام شیعه است و به مبانی اعتقادی شیعه می‌پردازد.
رسائل فقهی و اصولی: مظفر علاوه بر کتاب‌های مشهور خود، رسائل فقهی و اصولی متعددی نیز نوشته است.

معرفی کتاب: 

کتاب عقائد الامامیه اثر علامه محمد رضا مظفر (۱۲۹۵ - ۱۳۵۵ هـ.ق)، از جمله مهم‌ترین و مشهورترین کتاب‌های کلامی شیعه در دوران معاصر است.
این کتاب درسی در علم کلام شیعه است و به مبانی اعتقادی شیعه امامیه می‌پردازد.
مظفر در این کتاب، با روشی منطقی و علمی، به تبیین و اثبات عقاید شیعه مانند توحید، نبوت، امامت، معاد و عدل می‌پردازد.
زبان کتاب عربی است، اما به زبان‌های فارسی، انگلیسی و اردو نیز ترجمه شده است.

برخی از ویژگی‌های این کتاب عبارتند از:

جامعیت: این کتاب تقریباً تمام مبانی اعتقادی شیعه را به طور جامع و کامل مورد بحث قرار می‌دهد.
استدلال قوی: مظفر در این کتاب از استدلال‌های قوی و منطقی برای اثبات عقاید شیعه استفاده می‌کند.
روشن و روان: زبان کتاب، روشن و روان است و برای خوانندگان با سطح دانش مختلف قابل فهم می‌باشد.
استفاده از منابع: مظفر در نگارش این کتاب از منابع معتبر مانند قرآن کریم، روایات اهل بیت (علیهم السلام) و کتب کلامی شیعه استفاده کرده است.
این کتاب به دلیل محتوای ارزشمند و روش علمی آن، مورد توجه بسیاری از علماء و فضلاء شیعه قرار گرفته است و در حوزه‌های علمیه شیعه به عنوان منبع درسی تدریس می‌شود.
علاوه بر این، این کتاب به زبان‌های مختلف ترجمه شده و در اختیار مسلمانان سراسر جهان قرار گرفته است و به عنوان منبعی ارزشمند برای شناخت عقاید شیعه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
لازم به ذکر است که علامه مظفر علاوه بر کتاب عقائد الامامیه، کتاب‌های دیگری نیز در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی تألیف کرده است که از جمله آنها می‌توان به اصول الفقه و المنطق اشاره کرد.

معرفی استاد: 

حجت‌الاسلام ولی‌الله شریفانی یکی از اساتید حوزه علمیه است که در زمینه عقائد و کلام اسلامی فعالیت می‌کند. او با سابقه تدریس در این حوزه، به آموزش و تبیین مباحث مرتبط با اصول اعتقادی اسلام پرداخته و تلاش می‌کند تا فهم دقیق‌تری از این مباحث را به طلاب و دانشجویان ارائه دهد. تلاش‌های او در زمینه تدریس و پژوهش در عقاید اسلامی مورد توجه قرار گرفته و او را به عنوان یک مدرس معتبر در این حوزه معرفی کرده است. روش تدریس شریفانی شامل استفاده از منابع اصیل اسلامی و رویکردهای تحلیلی است که به دانشجویان کمک می‌کند تا به درک عمیق‌تری از مباحث کلامی و اعتقادی برسند.

هدف و محتوا: 

هدف اصلی از یادگیری کتاب "عقائد الامامیه" نوشته شیخ محمد رضا مظفر، آشنایی عمیق با اصول و مبانی اعتقادی مذهب شیعه امامیه است. این کتاب به خوانندگان کمک می‌کند تا فهم بهتری از اعتقادات اساسی شیعه داشته باشند و بتوانند به صورت مستدل و منطقی از این عقاید دفاع کنند. همچنین، این کتاب به منظور رفع شبهات و پاسخگویی به سوالات و ابهامات مربوط به اعتقادات شیعه تدوین شده است.

محتوای کتاب

1. توحید:
- یگانگی خداوند
- صفات الهی
- بحث درباره ذات و صفات خداوند و اثبات یگانگی او
2. نبوت:
- ضرورت ارسال پیامبران
- وظایف پیامبران
- ویژگی‌های پیامبران
- ختم نبوت با حضرت محمد (ص)
3. امامت:
- مفهوم امامت در شیعه
- نقش امامان معصوم در هدایت امت
- معرفی امامان دوازده‌گانه
- دلایل عقلی و نقلی بر اثبات امامت
4. عدل:
- مفهوم عدالت الهی
- اهمیت عدل در آموزه‌های شیعه
- بررسی مسائل مربوط به قضا و قدر و اختیار انسان
5. معاد:
- بحث درباره زندگی پس از مرگ
- اثبات وجود قیامت
- مراحل و جزئیات روز قیامت
- بهشت و جهنم و توصیف آنها

ویژگی‌های کتاب

- جامعیت: کتاب "عقائد الامامیه" به طور کامل و جامع به بررسی و تبیین اصول اعتقادی شیعه می‌پردازد.
- استدلال‌های منطقی: مظفر با استفاده از دلایل عقلی و نقلی، به شرح و تبیین اعتقادات شیعه می‌پردازد.
- استناد به منابع معتبر: نویسنده از منابع اصیل و معتبر اسلامی بهره می‌برد و با استناد به آیات قرآن، احادیث و روایات معتبر، اعتقادات را تبیین می‌کند.
- رویکرد تحلیلی: کتاب با رویکردی تحلیلی و منظم، به بررسی مسائل اعتقادی می‌پردازد و به خواننده کمک می‌کند تا به درکی عمیق و منطقی از این مباحث برسد.

سر فصل کتاب: 

1. مقدمه
- توضیح درباره اهداف و روش‌های ارائه شده در کتاب.
2. توحید
- یگانگی خداوند
- صفات الهی
- تفاوت‌های مذهب امامیه با سایر مذاهب در موضوع توحید.
3. نبوت
- اهمیت نبوت در اسلام
- ویژگی‌های پیامبران
- ختم نبوت و پیامبر اسلام
4. امامت
- تعریف امامت و نقش امامان معصوم
- دلایل عقلی و نقلی برای اثبات امامت
- معرفی امامان دوازده‌گانه
5. عدل
- مفهوم عدل الهی
- اهمیت عدالت در آموزه‌های شیعه
- مباحث مربوط به قضا و قدر و اختیار انسان
6. معاد
- اثبات وجود قیامت
- مراحل و جزئیات روز قیامت
- توصیف بهشت و جهنم
7. بداء
- مفهوم بداء و تأثیر آن در تفکر شیعه
- تفاوت دیدگاه شیعه امامیه با سایر فرق اسلامی در موضوع بداء
8. شفاعت
- مفهوم شفاعت در اسلام
- نقش شفاعت در نجات انسان‌ها
- تفاوت دیدگاه شیعه امامیه با سایر مذاهب در موضوع شفاعت
9. رجعت
- مفهوم رجعت و جایگاه آن در عقاید شیعه امامیه
- دلایل عقلی و نقلی برای اثبات رجعت
10. تقیه
- مفهوم تقیه در اسلام
- شرایط و احکام تقیه
- اهمیت تقیه در حفظ دین و جان مسلمانان

معرفی شروح: 

سید محسن خرازی کتاب را شرح داده و با نام «بدایة المعارف الالهیة فی شرح عقائد الإمامیة» منتشر کرده است. او در شرح خود، مباحث کلامی شیعه را به صورت مفصل بیان کرده است. 

ترجمه و شرح کتاب بدایة المعارف الالهیة فی شرح عقائد الامامیة مانند ترجمه مرتضی متقی‌نژاد یا ترجمه و شرح کاظم میکائیل‌لو با عنوان «سرآغاز معارف» هم منتشر شده است.

همچنین عقائد الامامیة با عنوان‌های «باورهای شیعه» توسط مصباح هراتی، «ویژگی‌های فکری شیعه» توسط زین‌العابدین کاظمی‌ خلخالی و «مسائل اعتقادی از دیدگاه تشیع» توسط محمد محمدی اشتهاردی به فارسی ترجمه شده است.

مخاطببین این دوره: 

طلاب علوم دینی: این کتاب یکی از متون درسی اصلی در حوزه‌های علمیه شیعه است و طلاب در سطوح مختلف تحصیلی از آن استفاده می‌کنند.
پژوهشگران علوم اسلامی: این کتاب به عنوان یک منبع ارزشمند برای پژوهشگران علوم اسلامی در زمینه کلام و عقاید شیعه شناخته می‌شود.
متخصصان فلسفه: این کتاب به دلیل پرداختن به مسائل فلسفی مرتبط با عقاید شیعه، مورد توجه متخصصان فلسفه نیز قرار دارد.
 مسلمانان علاقه‌مند به مباحث کلامی: این کتاب به گونه‌ای نوشته شده است که برای مسلمانان علاقه‌مند به مباحث کلامی، حتی بدون تحصیلات حوزوی نیز قابل فهم است.
علامه مظفر در مقدمه کتاب عقائد الامامیه، هدف از نگارش این کتاب را تبیین و اثبات عقاید شیعه امامیه به صورت روشن و علمی بیان می‌کند.
ایشان در این کتاب، از آیات قرآن، روایات اهل بیت (ع) و ادله عقلی برای اثبات عقاید شیعه استفاده می‌کند.
به دلیل جامعیت و عمق مباحث مطرح شده در کتاب عقائد الامامیه، این کتاب می‌تواند برای مخاطبان مختلف با سطوح مختلف دانش و آشنایی با علوم اسلامی مفید باشد.