خلاصه درس 1
در این درس معنای لغوی و اصطلاحی اخلاق توضیح داده شد. در لغت به معنای صفات و ویژگی‌های مثبت و منفی ثابت در نفس تعریف شد. همین معنا در اصطلاح نیز حفظ شده و در علم اخلاق سعی بر این است که انسان این صفات ارزشی را درونی‌تر نموده و با کنترل نفس و اصلاح و تغییر صفات منفی، زمینه رشد خود را بیشتر فراهم سازد. سپس دیدگاه برخی از بزرگان مثل مرحوم شبّر، خواجه نصیرالدین طوسی و علامه مصباح نقل شد که اولی اخلاق را به هیأت راسخه در نفس، دومی به ملکة نفسانی و سومی در یک تعریف اخلاق، آن را به معنای صفت پایدار و راسخ تعریف کردند که هر سه بر بُعد ثبات و پایداری اخلاق تأکید نموده‌اند ولی بعد از نقل چند تعریف دیگر در تعریف منتخب بیان شدکه اخلاق، علمی است که از صفات خوب و بد و راه‌های اکتساب صفات خوب و مبارزه با صفات بد و نیز اعمال ناشی از آن صفات و آثار این اعمال بحث می‌کند. در پایان نکتة انتخاب این تعریف و ویژگی‌های برتری آن بیان شد و در نقد تعاریفی که بر ثبات و رسوخ صفات نفسانی تأکید داشتند گفته شد که اطلاق و عموم آیات و روایات آن را نفی نموده و روایات خاص نیز دال بر این مطلب وجود دارد که بر هر رفتار ارادی انسان می‌توان فعل اخلاقی اطلاق نمود.
خودآزمایی درس 1
1. معنای لغوی و اصطلاحی اخلاق را توضیح دهید.
2. با توجه به معنای اخلاق، علم اخلاق دنبال چه هدفی است؟
3. تعریف مرحوم شبّر از اخلاق را تبیین و مورد نقد قرار دهید.
4. براساس تعریف خواجه نصیر الدین طوسی اگر کارهای اخلاقی انسان ناشی از ملکات نفسانی نباشد اخلاقی گفته نمی شود، چرا؟
5. تعریف منتخب را بیان و ویژگی‌های آن را توضیح دهید.
6. در پاسخ به دیدگاه کسانی که در اخلاق بر صفات راسخ در نفس تأکید می‌کنند چه می‌توان گفت؟
