کتاب فرائد الأصول شیخ انصاری:
این درس در ادامه درس قبل به مقومات و ارکان استصحاب پرداخته است. کار شناس محترم در این بخش به جمع بندی مباحث گذشته پرداخته است. سپس به تبیین شرط سوم در استصحاب پرداخته شده اینکه یقین و شک باید فعلی باشد نه تقدیری. مثال اول(یقین و شک فعلی): مکلّف در ساعت 11 صبح یقین دارد که محدث است؛ ساعت 11.5 شک می کند که آیا آن حدث باقی است یا خیر؟. وظیفه مکلّف استصحاب حدث است؛ اما او غافل شد از اینکه وظیفه او استصحاب حدث است و باید برای نماز وضوء بگیرد، با همان حالت نماز خواند. در اینجا می گوئیم یقیناً نماز او باطل است؛ زیرا او با حدث استصحابی نماز خوانده و خواندن نماز با حدث استصحابی باطل است. مثال دوم(شک تقدیری): مکلّف ساعت 11 صبح یقین دارد که محدث است؛ مکلّف از وضعیت خودش غافل می شود و با الله اکبر اذان ظهر نماز می خواند؛ بعد از نماز متوجه می شود که در ساعت 11 یقیناً محدث بوده است، و شک می کند که بعد از ساعت 11 وضوء گرفت یا نه؟. در اینجا دو بحث وجود دارد:
الف. آیا قبل از نماز استصحاب جاری می شود یا خیر؟. استصحاب حدث تا موقع نماز و در نتیجه نماز باطل باشد.
ب. آیا استصحاب بعد از نماز جاری می شود یا خیر؟. در حقیقت مکلّف قبل از نماز یقین فعلی به حدث دارد و بعد از نماز شک فعلی به حدث؛ و نتیجه بگیرد که این نماز در حدث واقع شده است.