گزیده درس چهارصد و چهارده
بحث در روایات باب «کَونِ المُؤمِنِ فِی صُلبِ الکَافِرِ» است و مرحوم کلینی در این باب به ذکر دو حدیث بسنده کرده است. حدیث اوّل در رابطه با محافظت از مؤمن در برابر شرارت مشرکان است و امام صادق (ع) میفرماید: نطفه مؤمن در صلب مشرك قرار ميگيرد؛ امّا هيچگونه بدى و آلودگى به آن نميرسد تا زمانى كه در زهدان زن مشرك قرار گيرد. در آنجا هم هيچگونه بدى به او نمیرسد تا او را بدنیا بیاورد و زمانی که او را بدنیا آورد، بازهم هيچگونه بدى به او نمیرسيد تا اینكه قلم تكليف بر او جارى شود. حدیث دوّم به تمثیل امام کاظم (ع) درباره وجود مؤمن در نسل کافر اشاره کرده است. على بن يقطين میگويد: خدمت امام کاظم (ع) عرض كردم: من از نفرينى كه امام صادق (ع) به يقطين و فرزندانش كرده، نگرانم. امام (ع) فرمود: اى ابوالحسن! آنگونه كه تو میاندیشی نيست. همانا مؤمن در صلب كافر مانند سنگريزه در ميان خشت است، چنانچه باران مىآيد خشت را ميشويد و به سنگريزه هيچ آسيبى نميزند. استاد بعد از بررسی این دو روایت به سراغ ترجمه و تبیین روایات باب «إِذَا أَرادَ اللهُ عَزّ و جَل أن یَخلُقَ المُؤمِن» میرود و در آن فقط یک حدیث آمده است. در این حدیث امام صادق (ع) میفرماید: در بهشت درختى به نام «مُزن» وجود دارد، وقتی خدا میخواهد مؤمنى بيافريند، قطرهاى از آن میچكاند، آن قطره به هر سبزى و ميوهاى كه میرسد، چنانچه از آن مؤمن يا كافرى بخورد، خداوند از صلب او مؤمنى بیرون میآورد. در ادامه استاد وارد باب «فِي أَنَّ الصِّبغَةَ هِيَ الإِسلَامُ» میشود و سه روایت این باب را ترجمه و تبیین میکند. حدیث اوّل در مورد تفسیر واژه ترکیبی «صبغة الله» است که در این روایت امام صادق (ع) آن را به اسلام تفسیر نموده است. حدیث دوّم در رابطه با برتری اسلام است و از امام صادق (ع) در مورد تفسير این آیه شریفه: «صِبْغَةَ اللَّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً» میفرماید: مقصود از صبغه همان اسلام است. استاد بعد از بررسی این باب، روایات پنجگانه باب «فِي أَنَّ السَّكِينَةَ هِيَ الإِيمَانُ» ترجمه و تبیین میکند. در مجموع، روایات این باب در ارتباط با تفسیر ایمان و رابطه ایمان و آرامش آمده است و از جمله در روایت دوم این باب این سئوال مطرح شده است: آیا مؤمنان در ایمان خودشان نقشی دارند یا نه؟ امام صادق (ع) جواب میدهد: خیر.
کلیدواژ: کتاب ایمان و کفر، باب «کَونِ المُؤمِنِ فِی صُلبِ الکَافِرِ (روایات 1 ـ2»، باب «إِذَا أَرادَ اللهُ عَزّ و جَل أن یَخلُقَ المُؤمِن (روایت 1)»، باب «فِي أَنَّ الصِّبغَةَ هِيَ الإِسلَامُ (1 ـ 3)» و باب «فِي أَنَّ السَّكِينَةَ هِيَ الإِيمَانُ (1 ـ 5)».