گزیده درس صد و دو
در جلسه گذشته بررسی روایات باب «معانی الأسماء و اشتقاقها» به پایان رسید و استاد از این درس وارد باب دیگری میشود که تتمه باب قبلی میباشد. نام این باب، «آخر و هو من الباب الاول» است که مرحوم کلینی در آن، دو روایت طولانی ذکر کرده که در نوع خود بسیار جامع، کامل و بنیادی میباشد. در این دو روایت این مسئله را تبیین میکند که تفاوت دلالت اسماء مخلوقات بر مصادیقشان با دلالت اسماء خدا بر ذات احدیت در چیست؟ آیا آنها مشترک لفظی هستند، یا مشترک معنوی و یا اینکه اصلا باهم اشتراک ندارد و ...؟ حدیث اول از امام ابوالحسن (ع) نقل شده است. در بخشی از این روایت آمده است که فتح بن یزید جرجانی میگوید: از امام (ع) شنیدم که آن حضرت دربارهی خداوند چنین میفرمود: «او لطیف و خبیر است؛ شنوا و بیناست؛ واحد و أحد و بینیاز است؛ نزاییده و زاییده نشده است؛ همانندی ندارد؛ اشیاء را ایجاد کرده، به اجسام جسمیت داده و نقشها را صورت و شکل بخشیده است؛ اگر آنطور بود که میگویند، خالق و مخلوق از یکدیگر شناخته نمیشدند؛ ایجادکننده و ایجادشده از یکدیگر ممتاز نبودند و شناخته نمیشدند؛ لکن اوست ایجادکننده. فرق است بین خدا و بین آن چیزیکه خدا به او صورت بخشیده و جسمیت داده و ایجادش نموده است؛ چون هیچچیز به خداوند شبیه نیست و خداوند نیز به هیچچیز شباهت ندارد».
کلیدواژه: کتاب توحید، باب «آخر و هو من الباب الاوّل» (روایت 1).