گزیده درس نود و شش
بحث در ارتباط با سخن صاحب فصول است. در دروس قبلی گفته شد که ایشان با اصل نظریه مرحوم شیخ انصاری در عدم حجیت اصل مثبت همنظر است؛ ولی دلایلیکه آن مرحوم برای این مدعا آورده است از نظر مرحوم مصنف ناتمام میباشد. دلیل اوّل مرحوم صاحب فصول در درس قبلی به این صورت تبیین گردید که چنانچه به استصحاب بر اساس مبنای قدماء از باب استفاده ظن بنگریم، در این صورت اصل مثبت معارض دارد که همین معارض موجب تساقط استصحاب میشود. اگر براساس مبنای متأخرین بر حجیت استصحاب به اخبار استدلال بکنیم، اخبار هم از لوازم عقلی و عادی استصحاب انصراف دارد. در این درس ابتدا به ایرادها و اشکالات مرحوم شیخ انصاری بر دلیل صاحب فصول پرداخته میشود و بعد از آن متمم و باقیماندهای این مبحث تبیین میشود که در واقع تداومبخش همین بحث است. مرحوم شیخ میفرماید: با توجه به عدم تفکیک لازم از ملزوم چنانچه ظن به ملزوم محقق شود، خود به خود ظن به لازم هم ایجاد میشود. با درنظر داشت به این مبنا براساس مبنای قدماء که آنها حجیت استصحاب را از باب افادهی ظن میدانند، چارهی جزء پذیرش اصل مثبت وجود ندارد. ولی در صورتی که استصحاب را اماره بدانیم، در آن صورت مثبتات آن نیز حجت خواهدبود، همانگونه که لوازم عقلی و عادی خبر واحد ثقه حجت است و لوازم عقلی و عادی استصحاب هم باید حجت باشد. ایشان در پایان به یک استثناء اشاره میکند که در برخی از موارد تفکیک میان لازم و ملزوم را از نظر حجیت باید پذیرفت؛ ولی این تفکیک نمیتواند مشکل را حل کند و حجیت اصل مثبت را بر اساس مبنای قدماء انکار نمود.
کلیدواژه: بررسی اصل مثبت.