درس30 المقام الثانی فی الإستصحاب، هذه جملة ما…، ص48 - استاد: حجة الإسلام والمسلمین محمد هادی نبوی - Notes

سبق 2/207 | مطالعہ کا وقت: 5 منٹ

کتاب فرائد الأصول شیخ انصاری:
در این درس دو مطلب مهم بیان شده است. مطلب اول: یازده نظریه در استصحاب به این صورت: مرحوم شیخ(ره) می فرماید درباره استصحاب یازده نظریه وجود دارد که در بین این نظریات أقوی نظریه نهم است. الأقوال في حجّية الاستصحاب‏ الأوّل: القول بالحجّية مطلقا(مطلقا در مقابل تفصیلات بعدی است).(سید مرتضی:) الثاني: عدمها(حجیّت) مطلقا.(شریف العلماء:) الثالث: التفصيل بين العدميّ(استصحاب عدمی حجّت است) و الوجوديّ(استصحاب وجودی حجّت نیست). (محقق سبزواری:) الرابع: التفصيل بين الامور الخارجيّة(مانند حیات زید) و بين الحكم الشرعيّ(مانند وجوب نماز جمعه که حک کلی است و طهارت لباس که حکم جزئی است) مطلقا(أعم از کلی و جزئی)، فلا يعتبر(استصحاب) في الأوّل(امور خارجی). (اخباریین:) الخامس: التفصيل بين الحكم الشرعيّ الكلّي و غيره(حکم شرعی کلی. غیر حکم شرعی کلی دو چیز است: 1. حکم شرعی جزئی. 2 امر خارجی)‏، فلا يعتبر في الأوّل(حکم شرعی کلی) إلّا في عدم النسخ(شک می کند که عدم الصلاة نسخ شده است یا نسخ نشده است که استصحاب عدم نسخ می شود). (محقق خوانساری:) السادس: التفصيل بين الحكم الجزئي(مانند طهارت این عبا) و غيره(حکم جزئی؛ که دو چیز است: 1. امر خارجی. 2. حکم شرعی کلی)‏، فلا يعتبر(حجّت نمی باشد استصحاب) في غير الأوّل(یعنی در حکم شرعی کلی و موضوع خارجی)، و هذا(قول السادس) هو الذي تقدّم(مقدم شد) أنّه(الذی) ربما يستظهر من كلام المحقّق الخوانساري في حاشية شرح‏ الدروس‏، على ما(قولی که) حكاه(قول را) السيّد في‏ شرح الوافية.
(فاضل تونی:) السابع: التفصيل بين الأحكام الوضعيّة- يعني نفس الأسباب(مانند اینکه دلوک شمس که سبب برای وجوب نماز است؛ که در فرض شک در دلوک شمس استصحاب وجود دلوک شمس می کنیم) و الشروط(طهارت شرط نماز است؛ در فرض شک در طهارت استصحاب طهارت می کنیم) و الموانع(حیض مانع بود برای نماز و این خانم هم حائض بود؛ حال شک می کنیم که آیا او حائض است یا خیر که استصحاب حیض می کنیم.)- و الأحكام التكليفيّة التابعة لها(احکام وضعیه به این معنا؛ مانند حرمت دخول در نماز)، و بين غيرها(احکام وضعیه و احکام تکلیفیه) من الأحكام الشرعيّة(که آن غیر عبارتند از احکام شرعیه وضعیه به معنای سببیّت و شرطیّت و مانعیّت؛ و احکام شرعیه تکلیفیه غیر تابعه)، فيجري(استصحاب) في الأوّل(دو مورد اول) دون الثاني(دو مورد دوم)‏.(غزّالی:) الثامن: التفصيل بين ما ثبت بالإجماع و غيره‏(اجماع)، فلا يعتبر(حجّت نمی باشد استصحاب) في الأوّل(حکمی که با اجماع ثابت شده است). نظریه نهم: نظریه محقق و شیخ انصاری: توضیح قول نهم به دو بیان: بیان اول(روشن شدن عبارت): دلیل دال بر مستصحب دو صورت دارد:1. گاهی آن دلیل خودش یا به کمک أدله خارجی استمرار دارد تا حصول رافع.2. گاهی آن دلیل دلالت ندارد بر استمرار.استصحاب به این اعتبار بر دو نوع است:1. استصحاب امری که دلیلش دال بر استمرار است. (تعبیر می شود به شک در رافع)2. استصحاب امری که دلیلش دال بر استمرار نیست. (تعبیر می شود به شک در مقتضی) مثال اول: در روایت آمده است المتوضی متطهر إلی أن یحدث حدثا. خود این دلیل دلالت دارد بر اینکه طهارت استمرار دارد تا حصول رافع. مثال دوم: در روایت دارد تطهر للصلاة. و لکن اجماع قائم شده است بر اینکه الطهارة اذا حصلت لا ترتفع إلا برافع. مثال سوم: خیار غبن. زید در معامله ای متوجه شد که مغبون واقع شده اما همان زمان اقدام برای فسخ معامله اقدام نمی کند و بعد از دو روز اقدام می کند؛ شک می کند که بعد از گذشت دو روز این خیار برای او ثابت است یا ثابت نیست. مرحوم شیخ می فرماید اگر آن دلیل دال بر استمراز مستصحب بود استصحاب در او حجّت است و اگر آن دلیل دال بر استمرار مستصحب نبود استصحاب در او حجّت نیست. بیان دوم(یاد گیری اصول): در گذشته گفتیم شک دو حالت دارد شک در مقتضی و شک در رافع؛ و شک در رافع هم دو حالت دارد: 1. شک در وجود رافع. 2. شک در رافعیّت موجود. و بعد بیان کردیم که شک در رافعیّت موجود چهار صورت دارد؛ مرحوم محقق می گوید استصحاب در شک در مقتضی حجّت نیست و در پنج قسم دیگر حجّت است.التاسع: توضیح قول نهم به دو بیان: التفصيل بين كون المستصحب ممّا ثبت بدليله(مستصحب) أو من الخارج‏ استمراره(مستصحب) فشكّ في الغاية الرافعة(الرافعة بدل از الغایة است) له(مستصحب)، و بين غيره(مستصحب که خودش و دلیلش دلالت بر استمرار نکند)، فيعتبر(استصحاب) في الأوّل دون الثاني، كما هو(قول نهم) ظاهر المعارج‏.الحادي عشر: زيادة الشكّ في مصداق الغاية من جهة الاشتباه‏ (محقق سبزواری:) العاشر: هذا التفصيل(تفصیل موجود در قول نهم که شک در مقتضی حجّت نیست و شک در رافع حجّت است) مع اختصاص(حجیّت استصحاب به) الشكّ بوجود الغاية(رافع)، كما هو(قول دهم) الظاهر من المحقّق السبزواري فيما سيجي‏ء من كلامه(محقق سبزواری)‏. (در قول دهم می گویند استصحاب فقط در شک در وجود رافع حجّت است) (قول محقق خوانساری) الحادي عشر: زيادة(زیاد می کنیم بر تفصیل دهم) الشكّ في مصداق الغاية(رافع) من جهة الاشتباه‏ المصداقيّ دون المفهوميّ، كما هو(قول یازدهم) ظاهر ما سيجي‏ء من المحقّق الخوانساري‏. مطلب دوم: أقوائيّت قول نهم مرحوم شیخ(ره) می فرماید در بین این یازده قول أقوی قول نهم است؛ (یعنی استصحاب در شک در مقتضی حجّت نیست اما در پنج قسم دیگر حجّت است) مرحوم محقق(ره) هم عقیده با ماست. مرحوم شیخ عبارات را از مرحوم محقق(ره) نقل می کند که دو جای از این عبارات محقق همین نکته را به ما نشان می دهد که مرحوم محقق معتقد به عقیده شیخ(ره) است.

پچھلا سبق