گزیده درس صد و دو هشت
درس صد و هشت از «اقول: هذه قسمة الجوهر الی انواعه، فانّ الجوهر إمّا أن یکون ...»، شروع شده است و تا «او لما لایتناهی و هو المطلوب/ ص 229»، ادامه دارد. از نظر آیات و روایات و مبانی عقلی دینی، موجود یا متجزّی یا غیر متجزّی است که ذات خداوند موجودی بدون جزء و بدون زمان و مکان است و تمام ماسوی الله دارای اجزا، زمان، مکان، حدوث، تغیّر و تبدّل میباشند. از سوی دیگر، وجود یا واجب الوجود و یا ممکن الوجود است. ممکن الوجود یا جوهر و یا عرض است و جوهر موجودی است که تقوّم به نفس خودش دارد؛ ولی عرض در وجود خودش مستقل نیست و باید بر جوهر عارض شود، مانند گرما، سرما، رنگ و غیره. جواهر به چند چیز تقسیم شده است: عقل، نفس، ماده، صورت و جسم. اعراض بر اساس قول مشهور به نُه مورد تقسیم گردیده است: کم، کیف، زمان، مکان، اضافه، أن یفعل، أن ینفعل، وضع و ... در حال حاضر بحث در اقسام جوهر است و استاد میلانی نگاه نقدانه به تقسیمبندی جوهر دارد. در ادامه استاد از مسائل دوم، سوم و چهارم میگذرد و آنها را مورد بحث قرار نمیدهد و سپس از مسئله پنجم که در بارهی محال بودن انتقال اعراض است هم میگذرد و آن را روشن قلمداد میکند. مسئله ششم، راجع به این موضوع است که ذات خدا دارای اجزا، امتداد، زمان و مکان و غیره نیست، از این جهت قابلشناخت، لمس، رؤیت و ... نیست، اما تمام چیزهایی را که خداوند خلق کرده است، جزء دارد و تقسیمپذیر است. ایشان از مسئله ششم هم میگذرد و قسمتی از اوّل و قسمتی از آخر آن را توضیح میدهد.
کلیدواژه: اقسام جوهر.