گزیده درس صد و هفتاد و چهار
سومین مبداء و خاستگاه مشهورات، خلقیات است که به آن آراء محموده هم گفته میشود. خلقیات عبارت است از احکام و اصولیکه عقلا به خاطر حکم «خلق» آدمی بر آن توافق دارند. خلق عبارت است از ملکهیی که بر اثر تکرار فعل تا حدی که موجب سهولت صدور آن از فاعل میشود و در نفس انسان پدید میآید. مرحوم مظفر میگوید: صحیح آن است که گفته شود، انسان دارای یک حس باطنی است که خوبیها و بدیها را با آن درک میکند. در واقع به وسیلهی همین حس باطنی است که حتی انسان ترسو، آدم شجاع را میستاید و آدم ترس را نکوهش میکند. لذا، مبداء حکم در خلقیات همین حس باطنی است که یا فطرت یا عقل سلیم یا وجدان است؛ نه ملکهیی که در انسان به واسطهی کثرت فعل به وجود میآید.
کلیدواژه: خلقیات.