گزیده درس صد و هشتاد و نُه
بحث هفتم از مباحث صناعت برهان پاسخ به این پرسش است که با توجه به اقسام علت، مقصود از علیت حدوسط نسبت به نتیجه کدام یک از اقسام علت است؟ قبلاً گفته شد که حدوسط ثبوتاً علت برای ایجاد اکبر است، همانگونه که حدوسط در مقام اثبات و تصدیق علت برای تصدیق به نتیجه است و در مقام وجود هم نتیجه معلول حدوسط است. مرحوم مصنف با پیروی از فلاسفه علت را به چهار دسته تقسیم میکند: اوّل، علت فاعلی که بعضاً به آن «ما منه الوجود» هم گفته میشود. دوّم، علت صوری که به آن «ما به الوجود« نیز گفته میشود و چیزی است که شئ به خاطر آن تحقق مییابد. سوم، علت مادی است که با پذیرش صورت به وجود شئ فعلیت مییابد. چهارم، علت غایی است که به آن «ما له الوجود» گفته میشود.
کلیدواژه: معنای علت در برهان لمّی.