گزیده درس صد و بیست و دو
بحث دربارهای خطبه چهارم باب کلیات توحید است. این خطبه را امام صادق (ع) از خطبه امام علی (ع) در کوفه نقل نموده است. امام صادق (ع) میفرمود: در هنگامی كه اميرالمومنين (ع) در كوفه بر منبر سخنراني میکرد، مردي كه نامش «ذعلب» بود برخاست و او مردي شيوا سخن و دلیر بود. او رو به امام علی (ع) کرد و گفت: آيا پروردگار خود را ديدهاید؟ امام (ع) فرمود: واي بر تو اي ذعلب من پروردگاري كه نديده باشم چگونه عبادت كنم؟! عرض كرد یا اميرالمؤمنین، او را چگونه ديدي؟ فرمود: واي بر تو اي ذعلب ديدگان او را با چشم نبينند؛ بلكه دلها او را با ايمان حقيقي دريابند. بعد از آن، امام (ع) حقیقت وجود خدا را برایش معرفی میکند. در قسمتی از کلام امام (ع) آمده است: «وَيْلَكَ يَا ذِعْلِبُ إِنَّ رَبِّي لَطِيفُ اَللَّطَافَةِ لاَ يُوصَفُ بِاللُّطْفِ عَظِيمُ اَلْعَظَمَةِ لاَ يُوصَفُ بِالْعِظَمِ كَبِيرُ اَلْكِبْرِيَاءِ لاَ يُوصَفُ بِالْكِبَرِ جَلِيلُ اَلْجَلاَلَةِ لاَ يُوصَفُ بِالغِلَظِ قَبْلَ كُلِّ شَيْ ءٍ لاَ يُقَالُ شَيْ ءٌ قَبْلَهُ وَ بَعْدَ كُلِّ شَيْ ءٍ لاَ يُقَالُ لَهُ بَعْدٌ شَاءَ اَلْأَشْيَاءَ لاَ بِهِمَّةٍ دَرَّاكٌ لاَ بِخَدِيعَةٍ فِي اَلْأَشْيَاءِ كُلِّهَا غَيْرُ مُتَمَازِجٍ بِهَا ...: ای ذعلب! خود را باش؛ به راستی پروردگار من بیاندازه لطيف است در همه چیز درآید و کسی درکش ننماید. باریکبین و نکتهسنج است و با این حال به نرمی ستوده نشود و بیاندازه بزرگ است و به درشتی وصف نشود و بیاندازه سترک است و به کلانی توصیف نشود، بیاندازه والا است و ستری و غلظت ندارد، پیش از هر چیز است بدون پيشي چيز ديگری بر او، بعد از همه چيز است بدون اينكه او را بعد گويند بدون اينكه او را بعدي باشد كه در آنجا پايان پذيرد چيزها را كه خواسته بدون انديشه بوده، خوب درك كند بينيرنگ و حيله در همه چيز است بدون آميختگي به آنها ...».
کلیدواژه: کتاب توحید، باب «جَوَامِعِ التّوْحِيدِ: کلیات توحید» (روایت 4).