گزیده درس دوصد و نُه
بحث همچنان در بررسی روایات باب «أَنّ الأئمة (ع) یَعلَمون مَتی یَموتون وأنَهم لایموتون إلا بِاختیار مِنهم» است که چهار روایت این باب در درس قبلی ترجمه و تبیین شد. استاد این درس را با بررسی حدیث پنجم این باب آغاز میکند. این حدیث دربارهی این است که امام کاظم (ع) علت شهادت خود را میدانست و استاد نیز غضب خداوند را بر جامعه شیعه آن روز توضیح میدهد. «عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى (ع) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ غَضِبَ عَلَى الشِّيعَةِ فَخَيَّرَنِي نَفْسِي أَوْ هُمْ فَوَقَيْتُهُمْ وَ اللَّهِ بِنَفْسِي: خداى متعال بر شيعه غضب كرد، پس مرا مخير ساخت كه يا من و يا آنها فدا شويم، به خدا من با دادن جان خودم ايشان را حفظ كردم.» حدیث ششم در بارهای این است که امام رضا (ع) به شهادت خود علم داشت: «عَنْ مُسَافِرٍ أَنَّ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا (ع) قَالَ لَهُ يَا مُسَافِرُ هَذَا الْقَنَاةُ فِيهَا حِيتَانٌ قَالَ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَقَالَ إِنِّي رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص الْبَارِحَةَ وَ هُوَ يَقُولُ يَا عَلِيُّ مَا عِنْدَنَا خَيْرٌ لَكَ: یا مسافر در اين كاريز ماهيانى هست؟ عرض كردم: آرى قربانت گردم. فرمود: من ديشب رسول خدا را در خواب ديدم، فرمود: اى على آنچه نزد ماست براى تو بهتر است.» در واقع اين جمله خبر از وفات آن حضرت بود و موضوع ماهيان كاريز براى اين است كه خواب ديدن پيامبر نزد آن حضرت مشاهد و محسوس است مانند ديدن ماهیان توسط مسافر. حدیث هشتم راجع به اختیار امام حسین (ع) در انتخاب پیروزی یا شهادت است: «عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى النَّصْرَ عَلَى الْحُسَيْنِ (ع) حَتَّى كَانَ مَا بَيْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ ثُمَّ خُيِّرَ النَّصْرَ أَوْ لِقَاءَ اللَّهِ فَاخْتَارَ لِقَاءَ اللَّهِ تَعَالَى: امام باقر (ع) فرمود: خدا پيروزى را براى حسين (ع) فرود آورد تا ميان آسمان و زمين و مخير شد ميان پيروزى بر دشمن و ملاقات خدا، او ملاقات خدا تعالى را اختيار كرد.» استاد بعد از اینکه بررسی احادیث این باب را به پایان میرساند، به ترجمه و تبیین روایات باب «أن الأئمة (ع) يعلمون علم ما كان و ما يكون و أنه لا يخفى عليهم الشيء صلوات الله عليهم» آغاز میکند. این باب در مورد این است که ائمه (ع) تمام آنچه را بوده و خواهدبود میدانند و هیچ چیزی برای آنها مخفی نیست. مرحوم کلینی در این باب شش حدیث آورده است که محتوای اولین حدیث، مقایسه علم امام صادق (ع) با علم حضرت خضر و حضرت موسی (ع) است و مفاد حدیث دوّم در بارهای گستردگی و وسعت علم آن حضرت میباشد.
کلیدواژه: کتاب حجت، باب «أَنّ الأئمة (ع) یَعلَمون مَتی یَموتون وأنَهم لایموتون إلا بِاختیار مِنهم (روایات 5 ـ 8)» و باب «أن الأئمة ع يعلمون علم ما كان و ما يكون و أنه لا يخفى عليهم الشيء (1 ـ 2)».