خلاصه درس ششم
پاسخ بر اشکالتی بر برهان نظم، یکسرس اشکالاتی از سوی اندیشمندان صورت گرفته است. یکی از کسانی‌که بر برهان نظم اشکال گرفته، دیوید هیوم، فیلسوف معروف اسکاتلندی است که از وی چندین اشکال نقل شده است. اولین اشکال وی این است که برهان نظم نوعی تمثیل منطقی است و مدعا هیچگاه با امر جزئی به اثبات نمی‌رسد، چون یقین‌آور نیست. به عبارت دیگر، برهان یقینی باید کلیت زمانی، مکانی و موضوعی داشته باشد تا بتواند دلیل برای صغرا قرار گیرد. در حقیقت، ایشان مقایسه میان افعال انسان و امور طبیعی را منطقی نمی‌داند، بلکه آن را نوعی تمثیل می‌داند. اشکال دوّم، این است که از لازمه‌ی تمثیل، شباهت خداوند به انسان است. به این معنا، اگر در افعال انسان همیشه نظم دلالت بر وجود ناظم داشته باشد و سپس نتیجه گرفته شود که افعال خداوند نیز چنین است باید در افعال خدا نیز احکام و قواعدی که بر افعال انسان حاکمیت دارد، حاکم باشد. در نتیجه این تمثیل موجب می‌شود که خداوند شباهت به انسان پیدا کند. اشکال سوم هیوم این است که با توجه به محدودیت علم انسان و هم‌چنین وجود داشتن شرور در این عالم، میتوان اصل نظم را منکر شد و به تصادفی بودن عالم معتقد گردید.
خودآزمایی
اشکال اوّل هیوم بر برهان نظم و جواب آن را بنویسید؟
اشکال دوّم هیوم بر چه مبنایی استوار است، آن را توضیح دهید؟
مراد از وجود شرور در این عالم چیست، آن را به اختصار بیان نمایید؟
مقصود از خلط مفهوم با مصداق که در جواب دوّم اشکال هیوم بیان شده، چیست؟
