خلاصه درس هجدهم
توحید در ربوبیت یکی از مراتب توحید به شمار می‌رود و معنایی این است که پروردگار عالم هستی، خدا است و غیر از او هیچ موجود دیگری در این امر نقش ندارد. با توجه به اینکه خلقت تنها در اختیار خدای سبحان است، ربّ بودن نیز تنها صفت اوست. میان ربوبیت استقلالی و ربوبیت تسبیبی فرق وجود دارد، چون قاعده علت و معلول یک قاعده پذیرفته شده است و بر اساس این قاعده اعتقاد بر تأثیر موجودی بر موجود دیگر در صورتی‌که قدرت و تدبیر آن موجود به خدا بازگشت داشته باشد، اشکال ندارد.
اندیشمندان کلامی توحید در ربوبیت را به ربوبیت تکوینی و ربوبیت تشریعی تقسیم کرده‌اند. مصادیق و مثال‌های ربوبیت تکوینی را خیر و شر، قبض روح و نگهداری از آسیب‌ها و ربوبیت تشریعی را به معنای امر و نهی گرفته که نسبت به انسان مطرح است. از آیات قرآن کریم و نیز مباحث کلامی دریافت می‌شود که عرب جاهلی به توحید در خالقیت اعتقاد داشته؛ امّا نسبت به توحید در ربوبیت و توحید در عبادت مشکل داشته‌اند. ربوبیت تکوینی با دلایل عقلی و نقلی به اثبات رسیده است که از جمله میتوان به به دلیل لازم و ملزوم بودن خلق و تدبیر و برهان نظم اشاره کرد.
در برخی از آیات به صراحت صفت تدبیر به غیر خدا نسبت داده شده است و این مسئله قبلاً مطرح شد که متکلمان سبب و مسبب را در این عالم انکار نکرده‌اند. به این معنا که ربوبیت انحصاری و استقلالی از آن خدا است و در طول فاعلیت و ربوبیت خداوند، فرشتگان با اذن و قدرت خداوند کارهایی انجام می‌دهند.
خودآزمایی
معنا و مراد از توحید در ربوبیت چیست، آن را به اختصار توضیح دهید؟
ربوبیت تکوینی و ربوبیت تشریعی چیست، تفاوت آن دو را بیان کنید؟
دلایل ربوبیت تکوینی و ربوبیت تشریعی را شرح دهید؟
در برخی از آیات تدبیر به فرشتگان نسبت داده شده، آیا آن با ربوبیت تکوینی و استقلالی خدا سازگاری دارد؟
