گزیده درس نُه
محتوای این درس را نیز بررسی مقدمه کتاب شریف اصول کافی تشکیل میدهد که استاد این درس را از عبارت: «یا اخی ارشدک الله أنّه لایسع احداً تمییز شیءٍ مّما اختلف الروایة فیه عن العلماء و ...» آغاز کرده است و تا جمله «و أوّل ما ابدأُ به و افتتح به کتابی هذا کتاب ...» ادامه یافته است. پیش از اینکه به خلاصه محتوای درس اشاره شود به این نکته باید توجه کرد که مراد از واژه «علماء» در کلام مرحوم کلینی «اهلبیت» (ع) است که ایشان بارها از این واژه در مورد اهلبیت بهکار برده است. محتوای این درس را تا حدودی بحث تعارض تشکیل میدهد که در علم اصول به صورت مفصّل در باب تعادل و تراجح مورد بررسی قرار گرفته است. فرض کنید گاهی در یک مسئله یک روایت یا چندین روایت وجود دارند که محتوای تمام آنها یکی است و باهم اختلاف ندارند، در اینجا تعارض وجود ندارد و تکلیف روشن است. امّا، در مواردی امکان دارد که در یک مسئله روایات مختلفی وجود داشته باشند که این روایات باهم اختلاف دارند، در اینجا چه باید کرد؟ در اینجا نمیتوان هر کسی به صورت دلبخواهی و به رأی خود روایتی را انتخاب و به آن عمل کند، در چنین مواردی مرحوم کلینی راهکارهایی ارائه داده است. راهکار اوّل این است که در این گونه موارد باید از اهلبیت سئوال شود که به کدام روایت عمل شود. راهکار دوم این است که روایت بر قرآن عرضه گردد و چنانچه موافق کتاب خدا باشد به آن عمل شود و اگر مخالف آن بود، به آن عمل نشود. راهکار سوم این است روایتی که موافق با دیدگاه مخالفان مذهب اهلبیت باشد، آن روایت کنار گذاشته شود و ... در ادامه مرحوم کلینی در مورد تألیف کتاب اصول کافی سخن میگوید: «و قَد یسّر الله له الحمد تألیف ما سألت و أرجو أن یکون بحیث توخّیت فمهما کان فیه من تقصیر فلم تقصر نیتنا فی اهداء النصیحة ...: خدا را حمد میکنم که تألیف کتابی را که خواهش کردید به ثمر نشست و امید است چنان باشد که میخواستید اگر کم و کاستی در آن وجود داشته باشد تقصیری در نیّت نیکاندیشی و خیرخواهی ما نیست ...». در پایان میفرماید: نخستین کتابی که این تألیفام را با آن آغاز می کنم، کتاب عقل و فضیلت دانش و بلندی درجه و ارجمندی دانشمندان و نقص نادانی و پستی و بیارزشی نادانان میباشد؛ چرا که خردمحوری است همه چیز بر دَور آن میچرخد و به وسیله آن برهان آورده میشود و پاداش و کیفر برای آن است.
کلیدواژه: مباحث مقدماتی.