گزیده درس هفتاد و سه
استاد از این درس به ترجمه و تبیین روایات باب «الکون و المکان» میپردازد که در آن مرحوم کلینی در حدود هشت روایت ذکر کرده است. در روایت اوّل نافع بن ازرق از امام معصوم میپرسد: که خدا از چه زمانی بوده است؟ حضرت جواب میدهد: کی نبوده است تا تو را از آمدنش خبر دهم؟ پاک و منزه است خدایی که همواره از ازل تا ابد فرد و بینیاز است و همراهی بر نگزیده و فرزندی ندارد. حدیث دوم از امام رضا (ع) است. در این روایت نقل شده است که مردی از ماوراء النهر (بلخ) به حضور امام رسیده است و میگوید: من از شما مسئلهای میپرسم، چنانچه به این سوال جواب بدهید، به امامت شما معتقد میشوم. حدیث سوم از امام باقر (ع) است که مردی به حضور امام شرفیاب میشود و میگوید به من خبر بده که پروردگارت از کی بوده است؟ حضرت فرمود: وای بر تو؛ به چیزی که در زمانی نبوده گویند: از کی بوده است؟ همانا پروردگار من همیشه بوده و همیشه زنده است آن هم بدون چگونگی. برای او «بود» نیست؛ زیرا این چگونگی است. برای او «شد» نیست که کجاست و در چیزی نیست و بر چیزی قرار ندارد. برای منزلت خود مکانی پدید نیاورده اس، و پس از آنکه اشیاء را آفرید، قدرتمند نگشت و پیش از آنکه چیزی بیافریند، ضعیف نبود. پیش از آنکه چیزی پدید آورد، هراسان و ترسان نبود و به چیزی که به وجود میآورد شبیه نیست. او پیش از آفریدنش از ملک و سلطنت جدا نبود و پس از رفتن مخلوقات نیز از آن جدا نیست. همیشه زنده است بدون زندگی جدای از ذاتش و پیش از آنکه چیزی بیافریند پادشاه توانا است و پس از ایجاد جهان هستی پادشاه مقتدر است. برای او چگونگی و مکان و حدی نیست، و به وسیلهی شباهت به چیزی شناخته نمیشود و از عمر زیاد و طولانی ماندن پیر نمیشود.
کلیدواژه: کتاب توحید، باب «الکون و المکان» (روایات 1 ـ 3).