گزیده درس بیست و دو
در درس گذشته ترجمه و بررسی حدیث چهارم به پایان رسید و استاد از این به بررسی احادیث پانزدهم تا بیستم را بررسی میکند. حدیث پانزدهم از امام صادق (ع) است و حضرت در این حدیث به این نکته اشاره میکند که پیامبران با مردم در سطح فهم و عقل خود مردم صحبت میکنند تا تفهیم و تفهم به صورت دقیق انجام گیرد. «عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ (ع) قَالَ: مَا كَلَّمَ رَسُولُ اَللَّهِ (ص) اَلْعِبَادَ بِكُنْهِ عَقْلِهِ قَطُّ وَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (ص) إِنَّا مَعَاشِرَ اَلْأَنْبِيَاءِ أُمِرْنَا أَنْ نُكَلِّمَ اَلنَّاسَ عَلَى قَدْرِ عُقُولِهِمْ: هيچگاه پيامبر با مردم از عمق عقل خويش سخن نگفت بلكه ميفرمود: ما گروه پيامبران مأموريم كه با مردم به اندازه عقل خودشان سخن گوئيم.» در حدیث شانزدهم، امام علی (ع) به این مسئله میپردازد که دلهاى نادانان را طمع و زیادهخواهی از جا بر مىكنند و آرزوهاى بیجا در گروشان مىگذارند و نيرنگها به دامشان مىاندازند. امام صادق (ع) در حدیث هفدهم، ﻋﺎﻗﻞﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺧﻮﺵﺧﻠﻖﺗﺮﯾﻦ آنها دانسته است: «ﺃﮐﻤَﻞَ ﺍﻟﻨَّﺎﺱ ﻋَﻘﻼً ﺃﺣﺴَﻨُﻬُﻢ ﺧُﻠﻘﺎً». حدیث هجدهم را ابوهاشم از امام رضا (ع) نقل میکند. ایشان میگوید: خدمت امام بودم و از عقل و ادب گفتگو مىكرديم. حضرت فرمود: یا ابوهاشم عقل یک موهبت خداوندی است و ادب با رنج و سختى بدست میآيد؛ پس كسى كه در كسب ادب زحمت بكشد و آن را بدست میآورد و كسى كه در كسب عقل رنج ببرد در واقع بر نادانى خودش افزوده است. حدیث نوزدهم را اسحاق بن عمار از امام صادق (ع) نقل میکند. ایشان میگويد: خدمت امام صادق (ع) عرض كردم من یک همسايه دارم كه نماز خواندن، صدقه دادن و حج بسیار است و هیچ عيب ظاهرى ندارد. امام فرمود عقلش چطور است؟ گفتم: عقل درستى ندارد. فرمود: پس با آن اعمال درجهاش بالا نمىرود. روایت بیستم قدری طولانی است و آن را ابن سكيت از امام دهم (ع) نقل میکند. ایشان میگوید از خدمت امام این سئوال را پرسیدم که خداوند چرا حضرت موسى (ع) را با ابزار عصا و يد بيضا و وسایل ابطال جادو فرستاد، حضرت عيسى (ع) را با دانش طبابت و حضرت محمد (ص) را به وسيله كلام و سخنرانى فرستاد؟ امام (ع) در ادامه روایت جواب میدهد.
کلیدواژه: کتاب عقل و جهل (روایات 15 ـ 20).