گزیده درس یازده
آغاز این درس را روایت ششم تشکیل میکند که متن آن چنین است: «مَن كانَ عاقِلاً كانَ لَهُ دِينٌ ، و مَن كانَ لَهُ دِينٌ دَخَلَ الجَنَّةَ». در این حدیث امام صادق (ع) میفرماید: «هر کسی عاقل است دین دارد و هر کسی که دین دارد به بهشت میرود.» از این حدیث استفاده میشود که دین بر اساس عقلانیت است و در حقیقت عقل، انسان را ملزم به این میکند تا براساس جهل خودش دین نسازد؛ بلکه به دینی عمل نماید از سوی خدای متعال آمده است. حدیث هفتم را ابوجارود از امام باقر (ع) نقل مىكند و حضرت در این حدیث به مسئله پرداخته است که خداوند در روز قيامت نسبت به بندگانش به مقدار عقلی که به آنها به داده است، حساب و کتاب میکند. حدیث هشتم از امام صادق (ع) است و این حدیث قدری طولانی است و امام (ع) در این روایت به داستان یک عابد اشاره میکند که در یکی از جزایر، خدا را عبادت میکرد. گرچند عابد بسیار مخلصانه عبادت میکرده است؛ امّا دارای عقل کم و اندک بوده و تجملات معمولی را برای خدا یک مقام تصور میکرده است بدون اینکه توجه داشته باشد که خداوند از همه چیز منزّه و بینیاز است. حدیث نهم از رسول خدا است و در این حدیث به این نکته اشاره کرده است که چنانچه حسن حال مردی به گوش شما رسید در حسن عقلش توجه کنید، همانا به او به مقدار عقل پاداش داده میشود. استاد در ادامه روایت دهم را هم بررسی میکند و این روایت را ابن سنان از امام صادق (ع) نقل میکند. ابن سنان از امام (ع) میپرسد: مردي است عاقل كه گرفتار وسواس در وضو و نماز میباشد؟ حضرت فرمود: چه عقلى كه از شیطان پیروی میکند؟ عرض کردم: چگونه فرمان شيطان مىبرد؟ فرمود: از او بپرس وسواسی كه دارد این وسواس از کجا سرازیر میشود؟ او قطعا به تو خواهدگفت که از عمل شيطان است.
کلیدواژه: کتاب عقل و جهل (روایات 6 ـ 10).