گزیده درس نود و هفت
بحث همچنان دربارهی باب «حدوث اسماء» است. در این درس، حدیث چهارم این باب بررسی میشود که قدری طولانی است. این حدیث از امام صادق (ع) نقل شده و در آن فرموده است که اسم خدا غير خود اوست و هر آنچه نام «چيز» بر آن صدق کند، آن چیز مخلوق است جز خدا و امّا آنچه به زبان تعبير شود يا با دست انجام گيرد، آن مخلوق است و خدا مقصودي از مقاصد او است. لفظ «الله» يكي از علامتها و نشانهها به سوي خداوند است و در اینجا صاحب علامت غير از خود علامت است برای اینکه علامت توصيف ميشود و هر چيزی كه توصيف شود مصنوع است و حال آنکه صانع همه چيز به هيچ حدي كه قابلذكر باشد توصيف نمیشود، او ایجاد نشده است تا چگونگي پديد آمدنش از روي مصنوعي جز او شناخته شود از روي ساختن سازندهاش شناخته شود و مردم در شناسايي او به هر نهايتي كه رسند او غير از آن است. كسي كه اين حقيقت را بفهمد هرگز نمیلغزد، اين توحيد خالص است و با اجازه خدا آن را بجوييد نگهداريد و باور كنيد و درست بفهميد. هر كه گمان كند خدا را با حجاب يا صورت يا مثال شناخته است مشرك است؛ زيرا حجاب، مثال و صورت غير خود اوست و او يگانه و يكتا است پس چگونه او را شناخته باشد كسي كه عقيده دارد او را به غير او شناخته است. كسي كه خدا را به خدا شناسد او را شناخته است و كسي كه او را به خود او نشناسد او را نشناخته است؛ بلكه غير او را شناخته است. ميان خالق و مخلوق چيز ديگري نيست. خدا خالق همه چيز است بدون ماده و مايه، و خدا به اسماء خودش ناميده و خوانده شود، او غير اسماء خودش و اسماء غير او باشد.
کلیدواژه: کتاب توحید، باب «حدوث الأسماء» (روایت 4).