گزیده درس هفتاد
در درس قبلی استاد روایات مربوط به باب «اطلاق القول بأنّه شیءٌ» را به پایان برد و از این درس به سراغ باب «أنّه لایعرف الّا به» میرود که در آن سه روایت آمده است. اولین روایت این باب از امام صادق (ع) است که آن را از حضرت امیر المؤمنین نقل نموده است. امام (ع) در این روایت میفرماید: «اِعْرِفُوا اَللَّهَ بِاللَّهِ وَ اَلرَّسُولَ بِالرِّسَالَةِ وَ أُولِي اَلْأَمْرِ بِالْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلْعَدْلِ وَ اَلْإِحْسَانِ: خدا را به خدایی بشناسید، پیامبر را به شأن رسالت و کارگزاران را به نیک رفتاری، عدالت و احسان بشناسید.» مقصود از این سخن امام (ع) که خدا را به خدایى بشناسيد اين است كه خدا، اشخاص و انوار و جواهر و اعيان را آفريده و مقصود از اعيان پيكره است و جواهر عبارت از ارواح است و آن خدا مانند جسم و روح كه آفريده اويند، نيست؛ زیرا هیچکسی در آفرينش روح حساس و پر درك مداخلهاى نيست همان خداست كه در آفرينش ارواح و اجسام تنها و بىرقيب است؛ برای اینکه خداشناس هردو شباهت را كه شباهت به پيكرها و ارواح باشد از خدا نفى كرد و او را از اين هر دو شباهت پاك دانست، خدا را به مقام شايسته خدائى شناخته و اگر او را به روح يا بدن يا نور تشبيه كند، خدا را به خدا نشناخته است.
کلیدواژه: کتاب توحید، باب «أنّه لایعرف الّا به» (روایت 1).