گزیده درس صد و دوازده
بحث همچنان راجع به روایت اوّل باب عرش و کرسی است. در ادامه جاثلیق از امام (ع) میپرسد: خدا کجاست؟ «قَالَ لَهُ فَأَخْبِرْنِي عَنِ اللّهِ عَزّ وَ جَلّ أَيْنَ هُوَ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع هُوَ هَاهُنَا وَ هَاهُنَا وَ فَوْقُ وَ تَحْتُ وَ مُحِيطٌ بِنَا وَ مَعَنَا: حضرت فرمود، خدا همین جاست. اینجا، بالا، پائین و در اطراف ما و با ما است چنانكه خودش میفرماید: "مَا يَكُونُ مِنْ نَجْوَى ثَلَاثَةٍ إِلَّا هُوَ رَابِعُهُمْ وَلَا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادِسُهُمْ وَلَا أَدْنَى مِنْ ذَلِكَ وَلَا أَكْثَرَ إِلَّا هُوَ مَعَهُمْ أَيْنَ مَا كَانُوا: هيچ گفتگوى محرمانهاى ميان سه تن نيست؛ مگر اينكه او چهارمين آنهاست، و نه ميان پنج تن؛ مگر اينكه او ششمين آنهاست و نه كمتر از اين [عدد] و نه بيشتر؛ مگر اينكه هر كجا باشند او با آنهاست." ...». بنابراین كرسى به آسمانها و زمین و فضا و زیر خاك احاطه دارد و اگر به گفتارت آواز بردارى او راز و پنهان را از آن را مىداند و همین است معناى قول خداى تعالى كرسى خدا آسمانها و زمین را فرا گرفته و نگهداشتن بر او سنگینى نمیكند و او والا و بزرگ است. پس كسانی كه عرش را حمل كنند دانشمندانى هستند كه خدا علم خود را به آنها عطا فرموده و آنچه خدا در ملكوتش آفریده و به برگزیدگان و خلیلاش ابراهیم (ع) نموده از این چهار نور بیرون نیست كه فرموده است: "بدینسان ملكوت آسمانها و زمین را به ابراهیم نمودیم و براى اینكه از اهل یقین باشد" چگونه ممكن است حاملان عرش خدا را حمل كنند با آنكه به سبب زندگى او دلهاى ایشان زنده گشته و به سبب نور او به معرفتش راهنمائى شدهاند. استاد بعد از اینکه ترجمه و تبیین روایت اوّل باب عرش و کرسی را به پایان میرساند، بلافاصله به بررسی حدیث دوّم این باب شروع میکند. این حدیث از امام رضا (ع) است که صفوان بن یحیی میگوید: ابوقره محدث از من خواهش کرد تا او را خدمت امام رضا (ع) ببرم. من درخواستاش را پذیرفتم و او را خدمت امام (ع) بردم و از مسایل حلال و حرام پرسید، سپس گفت: شما قبول دارید که خدا محمول است؟ در ادامه روایت جواب امام (ع) بیان شده است.
کلیدواژه: کتاب توحید، باب «العرش و الکرسی» (روایات 1 ـ 2).