کتاب اصول فقه مرحوم مظفر:
این درس نیز اختصاص دارد به اشتراک احکام بین عالم و جاهل. کار شناس محترم در آغاز به تبیین و جمع بندی مباحث قبل پرداخته است. سپس ضمن بررسی ادله اشتراک احکام بین عالم و جاهل به تبیین اشکالات و پاسخ های آن بر دلیل سوم پرداخته است. مقدمه: هیچ شکی نیست در اینکه اطلاق و تقیید متقابلاناند ولی سخن در این است که تقابل میان آن دو تقابل تضاد است یعنی هردو امر وجودی هستند و میان آن دو تمام المنافره وجود دارد. یا تقابل ملکه و عدم ملکه است؟ مشهور علماء تا زمان سلطان العلماء قائل به تضاد بودند. ولی مشهور علماء از زمان سلطان العلماء تا امروز قائل به تقابل ملکه و عدم ملکهاندیعنی تقیید را امر وجودی و ملکه می دانند و اطلاق را عدم همین ملکه با حفظ این مقدمه اشکال این است که با این دلیل سوم اشتراک احکام میان عالم و جاهل ثابت نمی گردد زیرا اشتراک و اختصاص متقابلاناند به نوع تقابل ملکه و عدم ملکه یعنی اختصاص ملکه و امر وجودی است واشتراک عدم همین ملکه است در ادامه به تبیین دو پاسخ از این پرسش پرداخته شده است. اول: میرزایی نائینی: مقدمه: در این مقدمه، چند اصطلاح در بیان میرزا تبیین گردیده است. الف: اصطلاح متمم الجعل. ب: نتیجة الإطلاق. ج: نتیجة التقیید. با حفظ این مقدمه گویا میرزا اصل اشکال را پذیرفته است ولی می گوید در اینجا تقیید حکم به علم و اطلاق آن هردو محال است راه چاره فقط همان متمم الجعل است در واقع خود ادله احکام نه مطلق است و نه مقید ولی از راه روایات متواتر نتیجة الاطلاق را بدست می آوریم. دوم: مرحوم مظفر: ما اگر نیازمند بودیم که اشتراک احکام میان عالم و جاهل را از اطلاق احکام ثابت کنیم به سرنوشت مرحوم نائینی گرفتار می شدیم ولی ما راه دیگر داریم و آن این است که ما از راه ابطال اختصاص به حکم عقل به مقصود نائل می شویم چه ادله احکام اطلاق داشته باشد یا خیر.
مهمترین مباحث این درس:
ادله اشتراک احکام میان عالم و جاهل. اشکالات ادله اشتراک احکام و پاسخ های آن. اصطلاحات ممتم الجعل، نتیجة الاطلاق و نتیجة التقیید.