گزیده درس صد و چهار
بخشی از روایت دوم باب «آخر و هو من الباب الاول» در درس قبلی بررسی گردید و در این جلسه به قسمت دیگری از این روایت پرداخته میشود. استاد این درس را از این عبارت آغاز میکند: «فَلَمَّا رَأَى ذَلِكَ مِنْ أَسْمَائِهِ الْقَالُونَ الْمُكَذِّبُونَ وَ قَدْ سَمِعُونَا نُحَدِّثُ عَنِ اللَّهِ أَنَّهُ لَا شَیْءَ مِثْلُهُ وَ لَا شَیْءَ مِنَ الْخَلْقِ فِی حَالِهِ ...». امام رضا (ع) بعد از اینکه فرمود: خدای تبارک و تعالی شبیه و نظیری ندارد، مثل و مانندی ندارد، زمان و مکان ندارد و در عالم چیزی با خدا نبوده و همه را خدا آفریده است؛ آنگاه به این مسئله اشاره میکند که چنانچه مردم خدا را بخوانند و از نعمتهای او بهرهمند شوند و به کمالات و لذتهای ابدی برسند، به همین جهت خدا مجموعه اسامی برای خود آفرید تا مردم از این طریق او را بشناسند و به عبادت او بپردازند. در ادامه روایت میفرماید: وقتی کجاندیشان و بدخواهان تكذیبكننده این نامها را دیدند و ملاحظه کردند و از سوی دیگر شنیده بودند كه ما از خدا خبر مىدادیم كه چیزى مانند او نیست و حال مخلوقات مثل او نیست، اشکال کردند: شما میگویید که خدا مانند و نظیرى ندارد، پس چگونه اسماء حسناى خدا را شریك او ساختید، این خود دلیل است كه شما در تمام یا بعضى حالات مانند خدا هستید، زیرا نامهاى خوب را براى خودتان هم جمع كردید! امام (ع) در جواب میفرماید: «قِيلَ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَلْزَمَ الْعِبَادَ أَسْمَاءً مِنْ أَسْمَائِهِ عَلَى اخْتِلافِ الْمَعَانِي، وَ ذَلِكَ كَمَا يَجْمَعُ الِاسْمُ الْوَاحِدُ مَعْنَيَيْنِ مُخْتَلِفَيْنِ ...: ما به آنها جواب میگوییم همانا خداى تبارك و تعالى بندگانش را به اسمایى از اسماء خویش با اختلاف معانى الزام نموده است چنانكه یك اسم دو معناى مختلف دارد، ...».
کلیدواژه: کتاب توحید، باب «آخر و هو من الباب الاوّل» (روایت 2).