گزیده درس صد و پنجاه و چهار
موضوع بحث را روایات باب «أَنَّ الحَجةَ لاَتَقُومُ لله عَلَی خَلقِهِ إلّا بِإمَامٍ» تشکیل میدهد. مقصود از طرح این باب این است که حجت و برهان خدای متعال بر مردم تمام نمیشود؛ مگر اینکه امام معصومی در زمین وجود داشته باشد. مرحوم کلینی در این باب همانند دو باب گذشته، چهار روایت ذکر نموده است. محتوای روایات اوّل، دوّم و سوم این باب در مورد چگونگی اتمام حجت بر خلق است که در این میان، اوّلین روایت از عبد صالح امام کاظم (ع) است. حضرت میفرماید: «إِنَّ الْحُجَّةَ لَا تَقُومُ لِلَّهِ عَلَى خَلْقِهِ إِلَّا بِإِمَامٍ حَتَّى يُعْرَفَ: حجت خدا بر خلق او ثابت نمیشود؛ مگر با امامی تا زمانی که او شناخته شود.» در حدیث دوّم، مضمون همین روایت اوّل را امام رضا (ع) از امام صادق (ع) نقل فرموده است. حدیث سوم نیز مضمون دو روایت قبلی را دارد. روایت چهارم در مورد رابطه حجت خدا با خلق سخن گفته و امام صادق (ع) در این حدیث میفرماید: حجت قبل از خلق و با خلق و بعد از خلق است. استاد در ادامه به سراغ بررسی باب «أَنَّ الأَرضَ لا تَخلُو مِن حُجَّةٍ» میرود. مرحوم کلینی در این باب در حدود سیزده روایت نقل نموده است. منظور از محتوای این باب این است که زمین بدون حجت خدا نخواهدبود، حالا ممکن است این حجت ظاهر و یا در خفا باشد. در حدیث اول، حسین بن ابیالملاء میگوید: خدمت امام صادق (ع) عرض کردم امکان دارد که زمین باشد و امامی در آن نباشد؟ ایشان فرمود: نه. در ادامه از محضر ایشان پرسیدم آیا دو امام میتواند در یک زمان باشد: حضرت فرمود: نه؛ مگر آنکه یکی از آنها ساکت باشد و به کاری دست نزند. استاد در این درس تمام روایات این باب را ترجمه و تبیین میکند که محتوای این روایات راجع به فلسفه امامت، وجود امام در روی زمین و ضرورت حجت خدا در زمین است.
کلیدواژه: کتاب حجت، باب «أَنَّ الحَجةَ لاَتَقُومُ لله عَلَی خَلقِهِ إلّا بِإمَامٍ ( روایات 1 ـ 4)» و باب «أَنَّ الأَرضَ لا تَخلُو مِن حُجَّةٍ (روایات 1 ـ 13)».