گزیده درس شانزده
استاد درس را با گزارهی دیگری از حدیث دوازدهم شروع میکند. قبلاً اشاره شد که در مجموع، مقصود اصلى و تكيهگاه سخن در اين حديث شريف طولانى همان عقل و عاقل است. این مسئله چه در اصل کلام حضرت و چه در آياتی كه از قرآن کریم استشهاد و استناد کرده و چه در اخبارى كه از اجداد بزرگوارش نقل مىکند حتى نكوهش اكثريت و ستايش عقليت از اين نظر است كه بيشتر مردم تعقل نمىكنند و شكرگزاران مؤمن نيكوكار همواره در اقليت میباشند. امام کاظم (ع) در ادامه این روایت طولانی خطاب به هشام میفرماید: «يا هِشامُ، ما بَعَثَ اللّه أنبِياءَهُ و رُسُلَهُ إلى عِبادِهِ إلاّ لِيَعقِلوا عَنِ اللّه، فَأَحسَنُهُمُ استِجابَةً أحسَنُهُم مَعرِفَةً و ...: اى هشام! خداوند، پيامبران و رسولانش را به سوى بندگان خود نفرستاده، مگر بدان جهت كه بصيرت الهى پيدا كنند. از اينرو، بهترين كسانى كه دعوت آنان را اجابت مىكنند، كسانى هستند كه شناخت بهترى دارند.» سپس امام (ع) به حجتهای خداوند برای مردم اشاره میکند و میفرماید: «يا هِشامُ، إنّ للّه ِعلَى النّاسِ حُجَّتَينِ: حُجَّةٌ ظاهِرَةٌ و حُجَّةٌ باطِنَةٌ، فأمّا الظّاهِرَةُ فالرُّسُلُ و الأنبياءُ و الأئمّةُ (ع)، و أمّا الباطِنَةُ فالعُقولُ: اى هشام! خداوند را بر مردم دو حجّت است: حجّت آشكار و حجّت نهان. حجّت آشكار، رسولان و پيامبران و امامان (ع) هستند و حجّت نهان همان عقول میباشند.» در ادامه امام (ع) به نکات دیگری متذکر میشود و در فرازی میفرماید: «یا هِشامُ، الصَّبرُ علَى الوَحدَةِ عَلامَةُ قُوَّةِ العَقلِ، فمَن عَقَلَ عَنِ اللّه اعتَزلَ أهلَ الدُّنيا و الرّاغِبينَ فيها، و رَغِبَ فيما عِندَ اللّه ِ...: اى هشام! صبر بر تنهايى نشانه نيرومندى خرد است. كسى كه خدايى بينديشد از اهل دنيا و دنيا طلبان كناره گيرد و به آنچه نزد خداست روى آورد ...».
کلیدواژه: کتاب عقل و جهل (روایت 12).