گزیده درس چهل و هفت
استاد در درس گذشته بررسی روایات باب بدعت، قیاس و حکم به رأی را به پایان برد و از این درس به ترجمه و تبیین روایات باب «الردّ الى الكتاب و السنة و أنه ليس شىء من الحلال و الحرام و جميع ما يحتاج الناس اليه الا و قد جاء فيه كتاب أو سنة» میپردازد. در این باب به این موضوع اشاره دارد که رجوع به قرآن و سنت و اينكه همه حلال و حرام و احتياجات مردم در قرآن يا سنت موجود است و در واقع برای هر مسئله باید به قرآن و سنت مراجعه کرد؛ چون تمام مسائل در قرآن و سنت آمده است. به دیگر سخن، در قرآن کریم احکام و مسائل همه چیز بیان شده است؛ منتها کلید فهم آیات قرآنی به دست معصومان (ع) است. مرحوم کلینی در این باب در حدود ده حدیث آورده است که اولین آن، از امام صادق (ع) میباشد. حضرت در این روایت به فراگیر بودن قرآن اشاره دارد که خدای متعال قرآن را برای بیان هر چیزی نازل کرده است: «عَنْ مُرَازِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِاَللَّهِ (ع) قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَنْزَلَ فِي اَلْقُرْآنِ تِبْيَانَ كُلِّ شَيْءٍ حَتَّى وَ اَللَّهِ مَا تَرَكَ اَللَّهُ شَيْئاً يَحْتَاجُ إِلَيْهِ اَلْعِبَادُ حَتَّى لاَ يَسْتَطِيعَ عَبْدٌ يَقُولُ لَوْ كَانَ هَذَا أُنْزِلَ فِي اَلْقُرْآنِ إِلاَّ وَ قَدْ أَنْزَلَهُ اَللَّهُ فِيهِ: امام صادق (ع) فرمود: بهراستى خداوند قرآن را براى بيان هرچيز نازل فرموده و به خدا سوگند چيزى از نياز بندگان فروگذار نكرده كه بندگان بدان نيازمند باشند و تا آنجا كه هيچ بندهاى نتواند بگويد كاش اين هم در قرآن آمده بود؛ مگر اينكه آن را هم خدا در قرآن آورده است.» در روایت دوّم امام باقر (ع) به محتوای روایت اوّل اشاره دارد. در حدیث سوم، امام صادق (ع) به موضوع حلال و حرام و مرزهای آن پرداخته و در روایت چهارم فرموده است: چيزى نيست جز آنكه راجع به آن، آيهای از قرآن يا حديثى هست. استاد بعد از اینکه روایت پنجم را ترجمه و تبیین میکند به روایت ششم که از امام صادق (ع) است نیز میپردازد. امام (ع) در این روایت به این موضوع اشاره دارد که هیچ مسئلهای نیست که دو نفر در آن اختلاف کنند و یا دو نظر بدهند؛ جزء آنکه اصل و ریشهی صحیح آن در قرآن کریم است؛ ولی عقل معمولی آن را درک نمیکند. «عَنِ الْمُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ قَالَ قَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ (ع) مَا مِنْ أَمْرٍ يَخْتَلِفُ فِيهِ اثْنَانِ إِلَّا وَ لَهُ أَصْلٌ فِي كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَكِنْ لَا تَبْلُغُهُ عُقُولُ الرِّجَالِ.»
کلیدواژه: کتاب فضیلت علم، باب «الردّ الی الکتاب و السنة و ...» (روایات 1 ـ 6).