گزیده درس چهارصد و یک
بحث در روایات باب «الفَيء وَ الأَنفَال وَ تَفسِير الخُمس وَ حُدُوده وَ مَا يَجِبُ فِيه» است و استاد درس را با بررسی روایت دوّم این باب آغاز میکند. در این روایت به تصریح قرآن کریم اشاره میکند که خمس به پیامبر (ص) و اهلبیت (ع) اختصاص دارد. روایت سوم به این مسئله میپردازد که پیامبر اکرم (ص) و اهلبیت (ع) در مصرف أنفال صاحب اختیار هستند. امام صادق (ع) میفرماید: انفال آن است كه اسب و شتر بر آن رانده نشود؛ یعنی با جنگ و غلبه بدست نيايد. يا اموال مردمى است كه (با مسلمين) سازش كنند يا مردمى كه با دست خود بپردازند و هر زمين خراب و کف رودخانهها از پيامبر است و پس از او از آن امام میباشد، به هر راهی میخواهد به مصرف میرساند. روایت چهارم از امام کاظم (ع) است که در رابطه با جزئیات خمس و نحوه مصرف آن بیان شده است. امام موسى بن جعفر (ع) میفرماید: خمس از پنج چيز بايد داده شود: غنيمتها، غواصى (منافع دريا)، گنجها، معادن و نمكزارها (معدن مخصوص). از تمام اين مورارد خمس دريافت مىشود و به كسانى كه خداوند مقرر کرده پرداخت میگردد. چهار پنجم آن (يعنى غنائم) ميان جنگجويان و متصديان جنگ تقسيم مىشود و خمس ميان آنها كه خدا مقرر کرده به شش سهم تقسيم مىشود: سهم خدا، سهم پيامبر، سهم خويشان پيامبر، سهم يتيمان، سهم تهيدستان و سهم در راه ماندگان. سهم خدا و سهم پيامبر پس از وفات پيامبر از نظر وراثت به واليان امر؛ یعنی امامان معصوم تعلق دارد. پس براى امام سه سهم است: دو سهم از نظر وراثت و يك سهم بهره خود او از جانب خدا است. بنابراين نصف كامل خمس از اوست كه در اين زمان به سهم امام معروف است و نصف ديگر ميان خاندانش تقسيم مىشود ... این روایت طولانی است و استاد بخشی از آن را در این درس و بخشهای باقیمانده را در درس بعدی ترجمه و تبیین خواهدکرد.
کلیدواژه: کافی: کتاب حجت، باب «الفَيء وَ الأَنفَال وَ تَفسِير الخُمس وَ حُدُوده وَ مَا يَجِبُ فِيه» (روایات 1ـ 4).