گزیده درس چهارصد و یازده
بحث در روایات باب «أَنَّ رَسُولَ اللهِ (ص) أَوَّلُ مَن أَجَابَ وَ أَقَرَّ لِلّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِالرُّبُوبِيَّةِ» است و مرحوم کلینی در این باب همانند باب قبلی سه روایت جمعآوری کرده است. در روایت اوّل به این مسئله پرداخته شده است که دلیل برتری پیامبر اکرم (ص) بر سایر پیامبران چیست؟ امام صادق (ع) میفرمود: برخى از مردم قريش به رسول خدا (ص) عرض كردند: به کدام دلیل مقام شما از سایر پيامبران جلو افتاد، در حالی كه تو آخرین پیامبر هستی؟ حضرت در جواب فرمود: من نخستين كسى بودم كه به پروردگارم ايمان آوردم و نخستين كسى بودم كه پاسخ گفتم، زمانى كه خدا از پيامبران پيمان گرفت و آنها را بر خودشان گواه ساخت كه من پروردگار شما نيستم؟ در آنجا من نخستين پيامبرى بودم كه گفتم: چرا، پس من در اقرار به خداوند بر آنها پيشى گرفتم. محتوای حدیث دوّم مربوط به صفات دوستان و دشمنان اهلبیت (ع) است و این حدیث را عبدالله بن سنان از امام باقر (ع) نقل کرده است. حدیث سوم به اولین کسی اشاره میکند که به ربوبیت خدا پاسخ گفته است. امام صادق (ع) میفرماید: از رسول خدا (ص) پرسيدند به چه علت از همه فرزندان آدم پيش افتادى؟ فرمود: زيرا من نخستين اقراركننده به پروردگارم بودم. خدا از پيامبران پيمان گرفت و آنها را بر خودشان گواه ساخت كه مگر من پروردگار شما نيستم؟ گفتند: چرا، در آنجا من نخستين پاسخدهنده بودم؛ چنانچه این مسئله در روايت اوّل اين باب نیز بيان گرديد. در ادامه استاد وارد باب «كَيفَ أجَابُوا وَ هُم ذَرٌّ» میشود و همان یک حدیث این باب را نیز ترجمه و تبیین میکند. محتوای این روایت را استعداد انسانها در ابتدای خلقت و چگونگی پاسخ انسانها در عالم میثاق تشکیل میدهد. ابوبصير از امام صادق (ع) میپرسد: چگونه پاسخ دادند با آنكه ذرّه بودند؟ امام (ع) فرمود: خدا در آنها نيرویى قرار داد كه چون از آنها بپرسند بتوانند پاسخ گويند؛ منظور همان عالم ميثاق است.
کلیدواژ: کتاب ایمان و کفر، باب «أَنَّ رَسُولَ اللهِ (ص) أَوَّلُ مَن أَجَابَ وَ أَقَرَّ لِلّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِالرُّبُوبِيَّةِ (روایات 2 ـ 3)» و باب «كَيفَ أجَابُوا وَ هُم ذَرٌّ (روایت 1)».