گزیده درس چهل و هفت
در دو درس گذشته مباحث مربوط به تعریف حد و رسم بیان گردید که هر کدام به تام و ناقص تقسیم گردید. در این درس مرحوم مظفر یک توضیح نسبتاً کامل راجع به کارکرد یا کارآمدی تعریف میدهد و هم به یک مشکل جدی و اساسی اشاره میکند. امّا، توضیح: ایشان میفرماید که مقصود ما از طرح بحث تعریف دو مسئله است: یکی اینکه، حقیقت اشیاء را بشناسیم. دیگری اینکه، معرَّف را از سائر اشیاء به صورت تام و تمام متمایز کینم. ایشان با توجه به این دو مطلب، به این نکته اشاره میکند که از میان تعاریف، کاملترین آنها، حد تام است و پس از حد تام، حد ناقص و سپس به ترتیب رسم تام و رسم ناقص قرار دارد. در ادامه مرحوم مصنف به این مسئله میپردازد که فیلسوفان و منطقدانان به این مسئله اعتراف دارند که شناخت جنس و فصل اشیاء محال است و به همین دلیل آنچه به عنوان فصل بیان میشود در واقع ویژگیهای بیرون از ذاتی است که لازمهی شئ است و بیانگر فصل حقیقی آن میباشد، نه اینکه موجب شناسایی آن بشود. بنابراین، تمام تعریفهای موجود نزد ما یا بیشتر آنها، رسمهایی اند که شبیه حدود میباشند. لذا، کسیکه بدنبال ارائه تعریف است باید خاصهای را برگزیند که لازم بیّن به معنای اخص میباشد، چون چنین خاصهای دلالت بهتری بر حقیقت معرف دارد و به فصل شبیهتر است.
کلیدواژه: توضیحی بر تعاریف چهارگانه