گزیده درس پنجاه و چهار
اصل سوم، این است که باید در هر تقسیم، یک جهت و بر پایهی واحدی بنیان شود و با توجه به همان جهت تقسیم انجام گیرد. مثلاً، وقتی منابع کتابهای یک کتابخانه تقسیم میشوند، باید براساس موضوع، نام نویسنده، یا نام کتابها دستهبندی شود. ولی چنانچه جهات مختلف باهم درآمیزد، اقسام درهم برهم گردیده و نظام کتابها از بین میرود. اصل چهارم، این است که باید مجموع اقسام با مقسم مساوی باشد و در این تقسیم جامع و مانع خواهدبود. به این معنا که جامع افراد مقسم باشد و غیر آن را شامل نشود. در ادامه استاد وارد بحث انواع تقسیم میشود و به دو فرق میان کل و کلی میپردازد. فرق اول، این است که قوام و تحقق کل به تحقق تمام اجزایش است، ولی در کلی این طور نیست و چنانچه یک جزء آن محقق شود، کلی تحقق مییابد. فرق دوم، این است که کل بز اجزاء و اجزاء بر کل حمل نمیشود و نمیتوان گفت که انسان دست و دست انسان میباشد. امّا، کلی بر اجزاء و همچنین اجزاء بر کلی قابلحمل است.
کلیدواژه: اصول تقسیم.