گزیده درس هفتاد و دو
استاد در این درس وارد باب «المعبود» از کتاب توحید میشود که مرحوم کلینی در آن، سه روایت ذکر کرده است. در این باب به این مسئله پرداخته میشود که نحوه و چگونگی دلالت اسماء، الفاظ، مفاهیم و تصورات بر اشیاء به خصوص بر ذات خدای متعال چگونه است؟ در واقع این بحث به معرفتشناسی برمیگردد. حدیث اوّل باب معبود از امام صادق (ع) است که ایشان میفرماید: هركس خدا را از روى خيال بپرستد و يا نام را بدون صاحب نام بپرستد كافر است و كسى كه نام و صاحب نام را بپرستد مشرك است و هركس نام را بپرستد و صفاتى كه خود را بدان ستوده و دل بدان بسته و در نهان و آشكار بر زبان آورد به راستى از ياران على (ع) مىباشد و در حديثى ديگر این چنین افراد، مؤمنان حقيقى شمرده شده است. منظور این است که خداشناسی با تخیل و اندیشههای خودساخته تحقق نمییابد. در حدیث دوم، هشام بن حکم از امام صادق (ع) از شرح اسماء خدا و اشتقاق و ماده آن میپرسد: که واژه «الله» از چه مشتق شده است؟ امام (ع) در جواب میفرماید: اى هشام، «اللّه» از «أَلِهَ» مشتق شده است؛ يعنى پرستيدهشده و بايد شايان پرستش باشد، نام غير صاحب نام است. هركه نام بىمعنا را بپرستد قطعاً كافر است و چيزى نپرستيده، هركه نام و صاحب نام را باهم بپرستد باز كافر است و دو چيز را پرستيده، هر كه معنا را پرستد نه نام را اين يگانهپرستى است. استاد در این درس، روایت سوم باب معبود را بررسی میکند که در حقیقت محتوای ان، همانند محتوای دو روایت قبلی است.
کلیدواژه: کتاب توحید، باب «المعبود» (روایات 1 ـ 3).