گزیده درس هشتاد و سه
استاد در درس قبلی حدیث سوم باب «النهی عن الصفة بغیر ما وصف به نفسه تعالی» را بررسی کرد و در این درس به شمار دیگری از روایات این باب میپردازد. در واقع، استاد در این درس تا روایت دهم را بررسی کرده است که محتوای تمام این روایات را بحث توصیف خدای متعال تشکیل میدهد. حدیث چهارم از امام سجاد (ع) روایت شده است که آن حضرت فرمود: چنانچه اهل آسمان و زمین جمع شوند و بخواهند خدا را به عظمتی که دارد بستایند، توانایی آن را ندارند. در حدیث پنجم، سهل از قول همدانى نقل میکند كه من برای امام كه دوستان شما در اين شهر در توحيد اختلاف دارند، نامه نوشتم: بعضى معتقدند خدا جسم است و برخی اعتقاد دارند که خدا صورت است. حضرت با خط خود نوشت: منزه باد آنكه محدود نباشد و به وصف در نيايد چيزى مانند او نيست و او شنوا و داناست يا گفت بيناست. در حدیث ششم، محمد بن حكيم میگويد: امام موسى (ع) برای پدرم نوشت: خدا بالاتر، والاتر و بزرگتر از آن است كه حقيقت صفت او درك شود، پس او را به آنچه خودش توصيف نموده بستائيد و از پيش خود چيزى نگوئيد. حدیث هفتم از مفضل است و او در این حدیث از حضرت ابوالحسن (ع) دربارهای صفت خدای متعال میپرسد، حضرت در جواب فرموده است: از آنچه در قرآن است در مگذر. در روایات هفتم، هشتم و دهم از امامان معصوم از اختلاف شیعیان راجع به توحید و همچنین صفات خداوند پرسیده میشود، از جمله در روایت دهم شخصی به نام سهل میگوید: در سال 255 برای امام یازدهم (ع) نوشتم كه شيعيان راجع به توحيد اختلاف دارند: برخى او را جسم میداند و بعضى دیگر میگويند او صورت است. اگر صلاح بدانيد به من بياموزيد آنچه را كه بر آن به ايستم و از آن تجاوز نكنم. حضرت با خط خود مرقوم فرمود از توحيد پرسيدى در صورتى كه از شما بر كنار است؛ (زیرا) خدا يگانه و يكتاست، نزاده و زاده نشده و چيزى همتاى او نيست، او خالق است و مخلوق نيست خداى تبارك و تعالى هر چه خواهد از جسم و غير جسم بيافريند و خودش جسم نيست، آنچه خواهد صورتگرى كند و خودش صورت نيست، سپاسش بزرگ است نامهايش مقدستر از آنكه برايش مانندى جز خود او باشد، چيزى مانندش نيست و او شنوا و بيناست.
کلیدواژه: کتاب توحید، باب «النهی عن الصفة بغیر ما وصف به نفسه تعالی» (روایات 4 ـ 10).