گزیده درس دوصد و پنج
بحث دربارهی احادیث باب «فِی أَنَّ الأئمَّة (ع) یَزدادُونَ فِی لَیلَة الجُمُعة» است. منظور از طرح این باب این است که علوم ائمه (ع) در شبهای جمعه افزایش مییابد و این یک قاعده کلی است. مرحوم کلینی در این باب، سه حدیث آورده است که اولین آن از امام صادق (ع) روایت شده است. این روایت در ارتباط با افزایش علم اهلبیت (ع) در شب جمعه است. ابویحیی صنعانی میگوید: حضرت امام صادق (ع) به من فرمود: یا ابا یحیی! در شبهای جمعه برای ما کارهای بزرگی رخ میدهد. ابویحیی عرض کرد: فدایت شوم، چه کارهایی؟ فرمود: در شب جمعه به ارواح پیامبران و امامان مرده و روح امام (ع) زنده اجازه داده میشود که به آسمان بالا روند، تا اینکه به عرش پروردگار میرسند. هفت نوبت بر دَور عرش طواف میکنند و نزد هر پایهای از پایههای عرش دو رکعت نماز میخوانند. آنگاه که از این عمل فارغ شدند به بدنهای خویش باز میگردند. بدین جهت، انبیا و اوصیا شادمان میگردند و وصی زنده مقدار زیادی بر علومش اضافه میشود. استاد احادیث دوم و سوم را هم بررسی میکند. حدیث دوم به این سئوال پاسخ داده است که آیا علم ائمه (ع) تمام میشود یا نه؟ حدیث سوم در مورد جایگاه پیامبر اکرم (ص) و اهلبیت (ع) است. در ادامه استاد وارد باب «لَولا أنّ الائمَة (ع) یَزدادونَ لَنَفِدَ مَا عندهُم» میشود که مرحوم کلینی در آن، چهار روایت ذکر نموده است. چنانچه بر علم ائمه افزوده نشود، آنچه دارند به پایان میرسد. زراره میگوید از امام باقر (ع) شنیدم که میفرمود: اگر بر علوم ما اضافه نمیشد تمام میگشت. زراره گفت: بر علوم شما چیزی اضافه میشود که رسول خدا (ص) آن را نمیدانسته است؟! فرمود: اگر بخواهد چیز تازهای بر علوم ما اضافه شود، اولاً بر رسول خدا (ص) عرضه میشود سپس بر ائمه (ع) یکی پس از دیگری تا به ما منتهی شود. در پایان استاد، چهار روایت باب «أنّ الائمة (ع) یعلمون جمیع العلوم التی خرجت الی الملائکة و الأنبیاء و الرسل (ع)» را هم بررسی میکند. در احادیث اوّل و دوّم این باب امام صادق (ع) میفرماید: علم خدا را به دو نوع تقسیم میکند، سپس آن را توضیح میدهد. حدیث سوم به این پرسش پاسخ داده، آیا خداوند تمام علوم خود را به اهلبیت (ع) بخشیده است؟ و حدیث چهارم به اعلمیت اهلبیت (ع) نسبت به ملائکه و انبیاء اشاره دارد.
کلیدواژه: کتاب حجت، باب «فِی أَنَّ الأئمَّة علیهم السلام یَزدادُونَ فِی لَیلَة الجُمُعة (روایات 1 ـ3»، باب «لَولا أنّ الائمَة علیهم السلام یَزدادونَ لَنَفِدَ مَا عندهُم (روایات 1 ـ 4» و باب «أنّ الائمة (ع) یعلمون جمیع العلوم التی خرجت الی الملائکة و الأنبیاء و الرسل (روایات 1 ـ 4)».