گزیده درس صد و سی و چهار
بحث همچنان در «باب البداء» است و پانزده روایت این باب در درسهای گذشته بررسی شد، و استاد در این درس به ترجمه و تبیین حدیث شانزدهم میپردازد. مهمترین دلایل شیعه برای اعتقاد به «بداء»، احادیثی است که از اهلبیت (ع) رسیده است. در منابع روایی شیعه گروهی از احادیث به چشم میخورند که به بیان اهمیت این موضوع اعتقادی میپردازند و جایگاه برجسته آن را در مباحث معرفتشناسی توحیدی روشن میکنند. سخنان دیگری نیز از ائمه هدی (ع) نقل شده که با تبیین بسیار دقیق مفهوم بداء و ارتباط آن با مسأله علم الهی و نفی هر گونه جهل و پشیمانی از علم الهی، علاوه بر پیریزی مستحکم و استوار مبانی صحیح اعتقادی این مسأله، راه را بر هر گونه بهانهجویی و شبههافکنی مخالفان شیعه بسته است. علاوه بر این احادیث، روایات دیگری نیز وجود دارند که با نقل کردن برخی از نمونههای تاریخی وقوع بداء بخاطر امتحان انسانها یا تاثیر دعا و صدقه و صله رحم و... در سرنوشت انسان، در صدد اعتباربخشی هرچه بیشتر این آموزه هستند. در حدیث شانزدهم معلى بن محمد میگويد: از عالم (امام) سؤال شد: خداوند چطور میداند؟ فرمود: «میداند، میخواهد، اراده میكند، مقدر میسازد، حكم صادر میكند سپس امضا فرمايد. پس امضا كند آنچه را حكم كرده و حكم كند آنچه را مقدّر ساخته و مقدر كند آنچه را اراده كرده است. بنابر این، از علم او مشيت و از مشيّتش اراده و از ارادهاش تقدير و از تقديرش حكم و از حكمش امضا بر میخيزد. علم او بر مشيّتش مقدم است. مشيت در مرتبه دوم، اراده در مرتبه سوم است و تقدير بر قضاى مقرون به امضا و اجرا واقع میشود. براى خداى تبارک و تعالى بداء میباشد ...
کلیدواژه: کتاب توحید، باب «البداء» (روایت 16).