گزیده درس شصت و هشت
درس شصت و هشت از «إذا ثبت هذا فنقول: الامکان کآلةٍ للعاقل بها یعرف حال الممکن ...»، شروع شده است و تا «لأنّه اعتبار عقلی علی ماتقدّم»، ادامه دارد. بحث در بارهی این بود که امکان را به دو گونه میتوان لحاظ کرد: گاهی امکان، آلتی برای تعقل غیر است، مانند اینکه کسی درخت و یا رنگ را تعقل میکند، در اینجا یک معنای خاصی را به درخت یا رنگ داده است. اگر سئوال شود که درخت موجود است، این معنایی را که شما تعقل کردید، چیست؟ در جواب میگوید، درخت را تعقل کردم که از جوهر است که در واقع شخص در درخت، جوهر را تعقل کرده است و در رنگ، عرض و در امکان، معقول ثانی تعقل نموده است. امّا، اگر امکان، آلتی برای تعقل نباشد، بلکه نظر به خود صورت ذهنی وجود داشته باشد، میگوییم هر سه عرض و کیف نفسانی است.
کلیدواژه: تعقل امکان.