گزیده درس صد و پنجاه
درس صد و پنجاه از «قال: و یمکن عروضُ الوجوب و الامکان ...»، شروع شده است و تا «القدرة لاتتعلق بالوجود فی الاستقبال فی الحال بل فی الاستقبال»، ادامه دارد. در اینجا اشکال دیگری بر قدرت خداوند شده است و مرحوم علامه آن اشکال را به شکل روشن توضیح میدهد و سپس پاسخ مرحوم خواجه را بر آن اشکال روش میسازد. خلاصه اشکال این است که فاعل و علت یا علت تامه است که در این صورت معلول خودبهخود تحقق پیدا میکند و یا اینکه فاعل و علت تامه نیست، بلکه ناقصه است، در این صورت معلول وجود پیدا نمیکند. پس صدور معلول نسبت به علت یا واجب میشود، در صورتی که علت تامه باشد یا اینکه ممتنع میشود، در صورتی که علت ناقصه باشد، در اینجا، اختیار هیچ معنایی ندارد. مرحوم خواجه و مرحوم علامه از همین اشکال جواب میدهند. اشکال دیگر این است که اثر یا موجود است در این صورت وجودش وجوب دارد و امکان ندارد که موجود باشد یا نباشد. یا اینکه اثر معدوم است که در صورت عدم قدرت به آن تعلّق نمیگیرد و لذا در اینجا تساوی معنا ندارد؟ مرحوم علامه پاسخ مرحوم خواجه را در ارتباط با این سئوال روشن میسازد.
کلیدواژه: اثبات قادر بودن خداوند.