گزیده درس پنجاه و شش
مرحوم مصنف میفرماید: در تقسیم منطقی باید جهت واحد در مقسم وجود داشته باشد که در میان اقسام مشترک باشد. در واقع همان جهت مشترک است که حمل میان مقسم و اقسام را میسازد. از سوی دیگر، باید جهت امتیاز و افتراق در هر یک از اقسام وجود داشته باشد تا هر قسمی دارای ویژگی متمایز با خصوصیات سایر اقسام باشد و چنانچه این گونه نباشد، تقسیم و نیز فرض اقسام صحیح نخواهدبود. جهت جامع در میان اقسام یا مقوّم اقسام است که در ذات و ماهیت آنها وجود دارد یا اینکه بیرون از ذات و ماهیت آنها میباشد. به دیگر سخن، در تقسیم منطقی از یک طرف باید جهت جامع میان اقسام وجود داشته باشد و از طرف دیگر هر یک از اقسام باید دارای ویژگی خاص خود باشد. وانگهی جهت جامع یا ذاتی اقسام است یا اینکه بیرون از ذات آنها میباشد. چنانچه جهت جامع، ذاتی باشد امتیاز افراد یا به فصل آنها است (تنویع) یا به عوارض عامه (تصنیف) و یا اینکه به عوارض شخصی (تفرید) میباشد.
کلیدواژه: انواع تقسیم.