گزیده درس صد و پنجاه و دو
در پایان مرحله چهارم مرحوم مظفر به این نکته میپردازد که چنانچه بخواهیم مطلوب را از راه قیاس استثنایی حل کنیم، در قدم اول باید تمام ملزومات و لوازم مطلوب و همچنین ملزومات و لوازم نقیض مطلوب را مشخص کنیم. آنگاه تمام آنچه با مطلوب یا نقیض مطلوب در صدق و کذب یا تنها در صدق یا تنها در کذب عناد دارد بدست آوریم و سپس اگر توانستیم قضایای متصله یا منفصله تشکیل میدهیم و در آن یکی از طرفین یا نقیض آن را به صورتی که در بحث قیاس استثنایی بیان شده استثنا میکنیم و نتیجه مورد نظر را بدست میآوریم. در مرحله پنجم، حرکت از معلومات به سوی مشکل است. در واقع همین سه مرحله اخیر، فکر را تشکیل میدهد. در ادامه مرحوم مصنف وارد بحث قیاس مرکب میشود و ایشان در ابتدا یک مقدمه بیان میکند و بعد از آن به تعریف قیاس بسیط و مرکب میپردازد. اگر دو مقدمهیی که در قیاس به کار رفتهاند هر دو بدیهی باشد، به آن قیاس بسیط گفته میشود. اکر یکی یا هر دو مقدمهی قیاس نظری باشد، برای اثبات آن نیاز به مقدمهی نظری دیگری است. این روند تا آنجا ادامه یابد به مقدمات بدیهی برسیم و در اینجا مجموعهی قیاسهایی که نهایتاً به یک نتیجه منتهی میشود، قیاس مرکب نام دارد.
کلیدواژه: مراحل فکر و قیاسات مرکب.