گزیده درس هفتاد و پنج
در درس گذشته گفته شد که هر قضیه دارای نسبت است و قضیه بدون نسبت ایجاد نخواهدشد. آن نسبت میان موضوع و محمول در وجوب، امتناع و امکان انحصار دارد. همچنین اشاره شد که امکان عبارت است از سلب هر دو ضرورت، به این معنا انسان در عالم خارج یا کاتب است یا کاتب نیست و به این امکان خاص گفته میشود که به معنای سلب ضرورتین [ضرورت وجوب و ضرورت امتناع] است. مرحوم مظفر در این درس به امکان خاص میپردازد. منظور از امکان عام، سلب یکی از دو ضرورت است. اگر قضیه موجبه باشد، عدم او را سلب میکند، مانند الانسان ممکن الوجود که وجود برای انسان ممتنع نیست. اگر چنانچه قضیه سالبه باشد، جانب ایجاد او را نفی میکند. در مجموع، چنانچه انسان قضیهیی مانند زید و کتاب را درنظر بگیرد از سه حال خارج نیست: 1. وجود کتابت برای زید ضروری باشد. 2. عدم کتابت برای زید ضروری باشد. 3. نه وجود کتابت و نه عدم آن برای زید ضرورت دارد که در صورت سوم «امکان خاص» است.
کلیدواژه: امکان عام.