گزیده درس صد و سی و یک
درس صد و سی و یک از «قال: فزال الدور»، شروع شده است و تا «و هو ضعیف لعدم الملازمة بین التلازم و الاتحاد»، ادامه دارد. بحث در این بود که علم باید تابع واقع باشد، البته، نه به این معنا که انسان ابتدا مطابق واقعیت را مشاهده کند و بعد از آن علم برایش حاصل شود؛ بلکه منظور از علم این است که مطابق با واقع باشد. علم خداوند مطابق با واقع است و او میداند که چه کسی با اختیار خودش شراب میخورد و چه کسی نماز میخواند و ... یعنی این علم تابع واقع است و چیزی است که در واقع و خارج انجام میشود. در اینجا مرحوم خواجه میفرماید: با این بیانی که انجام گرفت، دَور از بین میرود و این اشکال وارد نیست که علم بر خارج نمیتواند متقدم باشد، و چنانچه علم همیشه از خارج گرفته شود، همیشه متاخر از خارج است. به این معنا که خارج باید واقع شود که عالم به آن علم پیدا کند؛ ولی تابع به معنایی که ارائه گردید، اشکال نخواهدداشت و علم میتواند بر اتفاقات خارجیه مقدم باشد. استاد میلانی متن را از «قال: فزال الدور ...» تا «... و الجواب عنه ما تقدّم ایضا» تطبیق نمیکند. مسئله پانزدهم در بارهی این است که علم بر استعداد متوقف میباشد. ایشان شانزدهم را نمیخواند و آن را تطبیق نمیکند و به سراغ مسئله هفدهم میرود. این مسئله در بارهی علم به علت که مستلزم علم به معلول است، بحث میکند و مرحوم علامه میفرماید که علم به علت با سه اعتبار واقع میشود. استاد مسائل هجدهم و نوزدهم را هم نمیخواند و به مسئله بیستم میپردازد که در بارهی تفسیر عقل است.
کلیدواژ: اقسام علم.
Cookies and similar technologies are used on our sites to personalize content and ads. You can find further details and change your personal settings below. By clicking OK, or by clicking any content on our sites, you agree to the use of these cookies and similar technologies.
GDPR
When you visit any of our websites, it may store or retrieve information on your browser, mostly in the form of cookies. This information might be about you, your preferences or your device and is mostly used to make the site work as you expect it to. The information does not usually directly identify you, but it can give you a more personalized web experience. Because we respect your right to privacy, you can choose not to allow some types of cookies. Click on the different category headings to find out more and manage your preferences. Please note, that blocking some types of cookies may impact your experience of the site and the services we are able to offer.