گزیده درس پانزده
درس پانزدهم از «قال: و الموجود فی الذهن انّما هو ...»، شروع شده است و تا «الاعراض کلها للاشتداد و الضعف»، ادامه دارد. بحث در بارهی این است که موجود منحصر به خارجی نیست، بلکه وجود ذهنی هم وجود دارد. در ادامه این اشکال مطرح میشود که وجود ذهنی، وجود ندارد و چنانچه وجود ذهنی وجود داشته باشد، مثل این است که اگر آتش در خارج است و وجود ذهنی هم داشته باشد، باید ذهن انسان را بسوزاند و اگر یخ در خارج است و وجود ذهنی داشته باشد باید ذهن را سرد کند. مرحوم خواجه و مرحوم علامه از این اشکال جواب میدهد. در ادامه استاد میلانی به سراغ مسئله پنجم میرود و آن را توضیخ میدهد. مبحث مسئله پنجم واضح است، در خارج یک جوهر وجود دارد و مجموعه صفاتی مانند مایع بودن و جامد بودن [صفت و موصوف] هر دو در خارج وجود دارد. یک چیز سومی وجود دارد و آن صفت شئ است، ولی در خارج نیست؛ بلکه صفت عقلی است. مسئله ششم در بارهی عدم زیادت و عدم اشتداد وجود بحث میکند، به این معنا، وجود زیاد نمیشود و شدت هم پیدا نمیکند و مرحوم خواجه این سخن را بدین جهت مطرح کرده است که برخی معتقد بودند که وجود قابل زیادت و نقصان است.
کلیدواژه: عدم زیادت و اشتداد وجود