گزیده درس صد و هفت
در درس قبلی بررسی محتوای دو روایت «باب آخر و هو من الباب الاول» به پایان رسید و در این درس استاد روایات باب «تأویل الصمد» را ترجمه و تبیین میکند. در این باب، معنای صحیح واژه یا وصف «صمد» برای خدای متعال بیان میشود. در این کلمه، معانی بسیار عمیق و دقیقی نهفته است که توحید را به صورت اساسی و ریشهای تبیین میکند. واژهی «صمد» در این روایات به معنای چیزی است که شئ تودار نیست و دارای حجم، اجزاء و اعضا نمیباشد و در حقیقت متعالی از تو، اجزاء، اعضا، حجم، زمان و مکان است. حدیث اول این باب از امام محمد تقی (ع) است و داود بن قاسم جعفری میگوید: از آن حضرت پرسیدم: صمد چیست؟ فرمود: به معنای آقایی که در هر کم و زياد به او توجه شود. استاد در ادامه به بررسی روایت دوّم میپردازد که بازهم در مورد تفسیر و توضیح معنای واژه صمد است. جابر میگويد: از امام باقر (ع) مطلبی از توحيد پرسيدم، فرمود: خدایی که نامهایش به آنها خوانند، پر خير و برکت است و در علو حقيقتش تعالی دارد، يکتاست، در حال يکتایی خودش بيگانه دانستن خود منفرد بود سپس اين توحيد را ميان خلقش جاری ساخت پس او، يکتا، صمد، قدوس است، همه چيز او را پرستش کند و به سوی او نياز برد و علمش همه چيز را فرا گرفته است. بدنبال این روایت، مرحوم کلینی توضیحاتی در مورد محتوای این حدیث با توجه به نقلقولهای از شعراء و شخصیتهای آن زمان میدهد.
کلیدواژه: کتاب توحید، باب «تأویل الصمد» (روایات 1 ـ 2).
این درس، کاملکننده درس قبلی شده است و استاد قسمتی از عبارت مرحوم کلینی که در ذیل روایت دوّم باب تأویل و تفسیر واژه «صمد» بیان شده بود را در این درس تکمیل میکند. درس از این عبارت آغاز میشود: «وَ قَالَ بَعْضُ شُعَرَاءِ الْجَاهِلِيّةِ شِعْراً مَا كُنْتُ أَحْسَبُ أَنّ بَيْتاً ظَاهِراً، لِلّهِ فِي أَكْنَافِ مَكّةَ يُصْمَدُ يَعْنِي يُقْصَدُ: یکی از شعرای جاهلیت گفته است: من گمان ندارم که خانه آشکار خدا در اطراف مکه مورد توجه باشد.» در ادامه مرحوم کلینی نقلقولهای دیگری از برخی افراد نقل میکند و بررسی روایت دوم باب تأویل صمد را به پایان میبرد.
کلیدواژه: کتاب توحید، باب «تأویل الصمد (بررسی سخن کلینی ذیل این روایت)» روایت 2).