گزیده درس صد و پنجاه و نُه
بعد از اینکه مرحوم شیخ انصاری سه شرط استصحاب را بیان کرد و مباحث مرتبط با آن را به پایان رسانید؛ از عبارت «ثم المراد بالدلیل الاجتهادی ...» بستر را برای ورود به یک مبحث جدید آماده میکند. گرچند این بحث در تداوم همان مبحث «خاتمه» است و در واقع این بحث جدید مربوط به قواعد فقهی و نسبت این قواعد با استصحاب است. مانند قاعده فراغ و تجاوز، قاعده اصالت الصحة، قاعده ید و غیره که در ضمن بحث تعارض استصحاب با قواعد مزبور، با خود این قواعد نیز آشنا میشویم. مرحوم شیخ در مقدمهای این بحث، ابتدا به سه نکته اساسی میپردازد که اولین آن تعریف اصل و اماره [یا تعریف دلیل اجتهادی یا فقاهتی] و بررسی انواع آنها است. نکته دوّم مربوط به مصادیق اماره و اصل است که در بسیاری از موارد مصادیق آن دو روشن است که کدام در زمرهی اماره و کدام یکی در زیر مجموعه اصل میباشد؛ ولی در برخی از موارد مصادیق آن دو روشن نیست که در زمرهی کدام یکی است. سومین نکته این است که گاهی دو اماره باهم تعارض دارد؛ ولی بعد از وقوع تعارض روشن نیست که کدام یکی مقدم شود و گاهی روشن است که فلان اماره بر فلان اماره مقدم است؛ امّا وجه تقدّم روشن نیست که آیا این تقدّم از باب حکومت است یا ورود و تخصّص و غیره؟ در ادامه مرحوم شیخ انصاری مبحث جدید را در طی سه محور مطرح میکند که اولین آن تعارض استصحاب با برخی قواعد فقهیه است. دومین محور مربوط به تعارض استصحاب با قُرعه و امثال آن و سومین محور، تعارض استصحاب با سایر اصول عملیه میباشد.
کلیدواژه: بررسی برخی قواعد فقهی.