گزیده درس سی و سه
درس سی و سوم از «قال: و کذلک العدم»، شروع شده است و تا «و کذا الباقیان»، ادامه دارد. بحث در بارهی مسئله بیست و دوم بود که گفته شد، وقتی وجوب، امکان و امتناع حمل میشود، یک ماده و یک جهت دارد که گاهی متحد و گاهی متغایر هستند. مرحوم خواجه در ادامه میفرماید: سخنی که در بارهی وجود گفته شد، راجع به عدم هم جاری است. مسئله بیست و سوم، در بارهی تعریف وجوب، امکان و امتناع است که مرحوم خواجه میفرماید که تعریف آنها محال است؛ برای اینکه از بدیهیات و ضروریات است. چنانچه تعریف شوند، منجر به دَور میشود و همانگونه که در تعریف وجود اشاره گردید، در اینجا تعریف شرحالاسمی است. مسئله بیست و چهارم، در بارهی تقسیم وجوب، امکان و امتناع به این سه قسم است. این تقسیمبندی گاهی نسبت به ذاتشان در نظر گرفته میشود که این یک تقسیم حقیقی است، هر چیزی یا واجب یا ممتنع و یا ممکن است. گاهی تقسیمبندی نسبت به ذات خودشان ملاحظه نمیشود، در اینجا انقلابشان ممکن است، یعنی چیزی که واجب است، امکان دارد که ممکن هم باشد.
کلیدواژه: محال بودن تعریف وجود، امکان و امتناع.