گزیده درس صد و هشتاد و هشت
درس صد و هشتاد و هشت از «قال: بشرط حسن البدلَین»، شروع شده است و تا «لأنّا متی علمنا اشتمال الألم علی أحد هذه الوجوه حکمنا بحسنه قطعاً» ادامه دارد. این بحث در ادامهی حکم پنجم است که در درس پیشین بیان گردید. در آنجا اشاره شد، لطفی که باید انجام شود تا مکلف تکلیف خود را انجام بدهد، میتواند چند عمل جایگزین همدیگر باشند و لازم نیست که یک عمل معین باشد. در اینجا مرحوم خواجه میفرماید: آن دو عملی که جایگزین همدیگر میشوند، باید هر دو بدل حسن باشند. مسئله سیزدهم در بارهی درد، رنج گرفتاری و دلایل نیکو بودن آن بحث میکند. مرحوم خواجه میفرماید: بعضی از انواع گرفتاریها قبیح است و اینها از انسان سر میزند؛ ولی خدا آنها را انجام نمیدهد. ایشان در ادامه میفرماید: برخی از انواع گرفتاریها و مصیبتها نیکو است و این نوع از رنجها هم از خدا و هم از بنده سر میزند. دلیل حسن بودن آنها یا به خاطر این است که شخص آنها را سزاوار است و یا اینکه به دلیل نفع بیشتر و دور کردن ضرر بیشتر انجام میگیرد. ممکن است این گرفتاری بر اساس جریان عادی طبیعت اتفاق بیفتد و یا در مقام دفاع از خود صورت گیرد. مرحوم علامه این بحث را در ابتداء در سه محور بررسی میکند: محور اوّل، مناسبت این بحث با مباحث قبلی؛ محور دوم، بیان اختلاف در مورد اینکه درد و رنج قبیح است یا حسن؛ محور سوم، علت نیکو بودن دردها و رنجها است.
کلیدواژه: دردها و رنجها