گزیده درس صد و چهل
درس صد و سی و چهل از «قال: و التعقل و التجرد متلازمان لاستلزام انقسام ...»، شروع شده است و تا «و هی فلا یلزم ما ذکر من المحال»، ادامه دارد. مرحوم خواجه میفرماید که تعقل و تجرد متلازم است، یعنی علم، ادراک و تعقل با جسم و جسمانیت نمیسازد و مال تجرد است. به خاطر اینکه حال و محل باید مجرد باشد و چنانچه مجرد نباشد باید دارای اجزاء و قابلتقسیم باشد و علم در محل غیر مجرد حلول کند به اقسامی تقسیم میشود و بهم میخورد. اشاره گردید که دو تا حکم وجود دارد: اولی این بود، هر معقول، ادراک و صورت علمی مجرد است و چنانچه مجرد نباشد در نفس حلول کند متجزی بودن نفس لازم میآید. دومی، اینکه هر چیزی مجرد باشد، خودش تعقل هم میکند. به این معنا، اضافه بر اینکه صور معقوله مجرد است، هر مجردی خودش تعقل نیز میکند. مرحوم علامه میفرماید: دلیلی که ارائه شده است در نهایت ضعف است.
کلیدواژه: تلازم تعقل و تجرد.